Các ca lây nhiễm khi chưa có triệu chứng đang thành chủ đề gây tranh cãi giữa các nhà khoa học và đặt ra những câu hỏi mới về sự kiểm soát dịch Covid-19.
ảnh minh họa
Những nghiên cứu mới ở một vài quốc gia và đợt bùng phát dịch Covid-19 ở bang Massachusetts đã đặt ra những câu hỏi cho các nhà chức trách Mỹ về việc đánh giá lại cách thức lây truyền của virus SARS-CoV-2.
Các quan chức này nhấn mạnh rằng virus SARS-CoV-2 chủ yếu lây nhiễm từ những người đã biểu hiện các triệu chứng như sốt, ho hoặc khó thở. Nếu điều đó là đúng, đây sẽ là một tin tốt bởi những người xuất hiện rõ các triệu chứng nhiễm bệnh có thể được xác định và cách ly. Điều này cũng góp phần quan trọng vào việc kiểm soát dịch bệnh.
Tuy nhiên, dường như, ổ dịch Covid-19 ở Massachusetts với ít nhất 82 trường hợp nhiễm bệnh lại bắt nguồn từ những người chưa biểu hiện các triệu chứng và hơn một nửa các nghiên cứu về Covid-19 đã cho thấy những người không có triệu chứng đang gây ra một lượng đáng kể các ca lây nhiễm.
Trong nhiều tuần qua, các quan chức liên bang đã nhấn mạnh rằng việc truyền nhiễm trước khi xuất hiện triệu chứng là điều có thể xảy ra nhưng cũng khẳng định rằng đó không phải là một nhân tố đáng kể trong quá trình lây nhiễm virus.
Ngày 1/3, trên chương trình “This Week” của kênh truyền hình ABC, Bộ trưởng Y tế và dịch vụ nhân sinh Mỹ Alex Azar nhận định rằng sự lây nhiễm khi chưa xuất hiện triệu chứng "không phải là nhân tố chính" trong quá trình lây nhiễm virus corona chủng mới.
"Chúng ta thực sự chỉ cần tập trung vào các cá nhân đã xuất hiện triệu chứng. Chiến lược ngăn chặn dịch bệnh thực sự phụ thuộc vào việc biểu hiện các triệu chứng", ông Azar cho biết.
Trang web của Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng khẳng định lại đánh giá này.
Tuy nhiên, trong một buổi họp báo ở Nhà Trắng ngày 14/3, người điều phối kế hoạch đối phó với virus corona chủng mới - Tiến sĩ Deborah Birx lại có quan điểm dường như hơi khác về việc lây nhiễm khi chưa có triệu chứng.
Bà Deborah Birx cho biết đội ngũ các nhà nghiên cứu đang nỗ lực tìm hiểu về nhóm người dưới 20 tuổi, những người nhiễm bệnh không biểu hiện các triệu chứng đáng kể.
"Liệu họ có phải là nhóm có nguy cơ chưa xuất hiện triệu chứng nhưng vẫn có thể lây nhiễm hay không?", chuyên gia này đặt câu hỏi.
"Cho đến khi thực sự biết được có bao nhiêu người chưa xuất hiện triệu chứng và lây nhiễm virus khi chưa xuất hiện triệu chứng, toàn bộ người dân Mỹ nên nhận thức được rằng nguy cơ này là thấp nhưng những người trên vẫn có nguy cơ lây nhiễm virus cho người khác".
“Đó là lý do tại sao chúng ta yêu cầu mỗi người dân Mỹ nên có trách nhiệm với bản thân để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh", bà Deborah Birx khẳng định.
Lây nhiễm khi chưa có triệu chứng
Một số chuyên gia nhận định với CNN rằng mặc dù vẫn chưa rõ chính xác tỷ lệ lây nhiễm giữa những người có triệu chứng rõ ràng với những người chưa xuất hiện triệu chứng hoặc có triệu chứng rất nhẹ là bao nhiêu nhưng rõ ràng việc lây nhiễm từ những người chưa xuất hiện triệu chứng hoặc có triệu chứng nhẹ ngày càng chiếm tỷ lệ cao hơn so với những đánh giá trước đây.
“Chúng ta biết rằng việc truyền nhiễm khi chưa xuất hiện triệu chứng có vai trò quan trọng trong quá trình lây lan virus này”, Michael Osterholm - giám đốc Trung tâm Chính sách và Nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota cho biết.
Ông Osterholm nhận định thêm rằng "rõ ràng" việc truyền nhiễm khi chưa xuất hiện triệu chứng "chắc chắn đã gia tăng tình trạng lây nhiễm của dịch bệnh như hiện nay và khiến nó trở nên rất khó để kiểm soát".
Trong một bài báo cách đây 2 tuần trên tạp chí Y khoa New England, Bill Gates - đồng chủ tịch Quỹ Bill và Melinda Gates đã thể hiện nỗi lo ngại về sự lây lan dịch bệnh từ những người vẫn chưa biểu hiện triệu chứng hoặc những người ốm nhẹ.
"Cũng có những bằng chứng rõ ràng cho thấy virus có thể truyền nhiễm từ những người chỉ ốm nhẹ hoặc ở giai đoạn tiền triệu chứng.
Điều đó tức là dịch Covid-19 sẽ ngày càng khó kiểm soát hơn so với MERS hoặc SARS, những dịch bệnh ít lây lan hơn và chỉ lây lan ở những người đã biểu hiện triệu chứng".
Những chuyên gia khác cũng nhất trí rằng những người nhiễm bệnh mà không có các biểu hiện nghiêm trọng vô tình đã lây nhiễm đáng kể cho những người khác trong dịch Covid-19.
"Sự lây nhiễm khi chưa có triệu chứng và có triệu chứng nhẹ là một nhân tố quan trọng trong quá trình lây nhiễm virus SARS-CoV-2", Tiến sĩ Dr. William Schaffner, một giáo sư tại Trường Y khoa Đại học Vanderbilt và cũng là cố vấn lâu năm của Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết.
"Họ đang là những tác nhân gây ra sự lây lan trong cộng đồng", chuyên gia này nhận định.
Ông Osterholm yêu cầu các nhà chức trách cần làm rõ hơn về phương thức lây truyền của virus SARS-CoV-2.
"Vào giai đoạn đầu của dịch bệnh, chúng ta có nhiều câu hỏi về việc lây truyền của loại virus này đã diễn ra như thế nào. Cho tới nay, chúng tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu về quá trình lây nhiễm này và rõ ràng nhiều quan điểm trong số các tuyên bố ban đầu đã không còn chính xác", chuyên gia này khẳng định.
Ông cũng tuyên bố thêm rằng: "Đây là lúc để trao đổi thẳng thắn. Đây là lúc để nói với công chúng những điều chúng ta biết và không biết".
Trường hợp dịch Covid-19 bùng phát ở Massachusetts
Tại Mỹ, hơn 2.000 người được xác nhận nhiễm virus SARS-CoV-2 với 50 ca tử vong vì chủng virus này.
Tháng 2/2020, các nhân viên thuộc công ty công nghệ sinh học Biogen của Cambridge đã diễn ra một cuộc họp. Sau khi cuộc họp này kết thúc, 3 nhân viên của công ty đã dương tính với virus SARS-CoV-2.
Điều đáng nói là 3 nhân viên này không hề có bất kỳ triệu chứng nào trong suốt cuộc họp, Ann Scales - một người phát ngôn của Văn phòng Y tế công cộng Massachusetts cho biết.
Các nghiên cứu quốc tế
Tại các quốc gia khác cũng đã có những báo cáo về các trường hợp lây nhiễm khi chưa xuất hiện triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ.
Ngày 10/3, Tiến sĩ Sandra Ciesek - giám đốc viện virus học ở Frankfurt, Đức đã xét nghiệm 24 hành khách vừa bay đến từ Israel.
7 trong số 24 hành khách dương tính với virus SARS-CoV-2. 4 người không hề có triệu chứng và Tiến sĩ Ciesek rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng tải lượng virus từ các mẫu bệnh phẩm lấy từ các bệnh nhân chưa có triệu chứng cao hơn tải lượng virus từ các mẫu bệnh phẩm lấy từ 3 bệnh nhân đã có triệu chứng. Tải lượng virus cao tức là ai đó có khả năng lây nhiễm cao hơn cho những người khác.
Mặc dù Tiến sĩ Ciesek vẫn chưa công bố phát hiện này nhưng ngày 18/2, bà đã gửi một bức thư tới Tạp chí Y khoa New England về 2 hành khách quay trở về Đức từ Vũ Hán, Trung Quốc đã dương tính với virus SARS-CoV-2.
Một trong 2 hành khách dương tính này không xuất hiện triệu chứng và người còn lại chỉ phát ban nhẹ và hơi đau họng.
Trước đó, các nghiên cứu trên quy mô lớn sử dụng các mô hình toán học về sự bùng phát dịch bệnh ở Thiên Tân, Trung Quốc và Singapore hồi tháng 1 và tháng 2 cũng đã phát hiện ra một số lượng đáng kể các ca lây nhiễm từ những người chưa xuất hiện triệu chứng.
Một nghiên cứu đăng tải ngày 15/3 của các nhà nghiên cứu Bỉ và Hà Lan đã cho thấy khoảng 48 - 66% trong số 91 người nhiễm bệnh ở một ổ dịch tại Singapore đã lây nhiễm từ ai đó chưa xuất hiện triệu chứng. Trong số 135 người trong ổ dịch ở Thiên Tân, khoảng 62 - 77% các ca nhiễm là cũng lây từ 1 trường hợp chưa xuất hiện triệu chứng.
Các nhà nghiên cứu Canada, Hà Lan và Singapore cũng đều có kết luận tương tự và phát hiện ra rằng sự lây nhiễm xảy ra trung bình trong 2,55 - 2,89 ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện.
"phân tích cảu chúng tôi cho thấy rằng sự lây nhiễm tiền triệu chứng khá phổ biến", Caroline Colijn, một chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Simon Fraser ở British Columbia nhận định
