Mỗi độ Tết đến xuân về trên bàn thờ gia tiên của gia đình Việt đều bày biện mâm ngũ quả. Đây là phong tục có từ đâu đời và trở thành nét văn hóa đẹp của người dân Việt Nam.
Cách bày mâm ngũ quả miền Nam
Mâm ngũ quả có ý nghĩa rất sâu sắc và đặc biệt. Tết là thời điểm giao thoa giữa năm cũ và năm mới, là thời điểm tổng kết lại một năm làm lụng cũng như ước mong năm mới những điều tốt đẹp hơn.
Và ngũ quả chính là thể hiện cho năm ước nguyện của ông cha ta là: Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh. Ngũ quả còn thể hiện công sức, thành quả của người nông dân sau một năm dài vất vả. Nó là biểu trưng cho sự sung túc, đủ đầy. Dù năm đó làm ăn được ít hay nhiều thì vẫn có mâm ngũ quả trên bàn thờ.
Ngoài ra, mâm ngũ quả đẹp ngày Tết còn thể hiện cho ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ - năm hành sinh ra vạn vật trong vũ trụ nhằm mong muốn sự hài hòa, cân bằng và trọn vẹn trong cuộc sống.
Ngũ quả có năm màu tượng trưng cho từng hành. Ví dụ, màu đỏ tượng trưng cho hành hỏa thường thấy ở các loại quả táo đỏ, thanh long. Màu trắng tượng trưng cho hành kim thường thấy ở quả lê, mận, roi. Màu xanh tượng trưng cho hành Mộc thường thấy ở quả chuối, đu đủ, na, sung, dưa hấu. Màu vàng tượng trưng cho hành Thổ thường thấy ở các loại quả quýt, cam, phật thủ, xoài, bưởi. Và màu tối sẫm của hành Thủy thường thấy ở quả nho.
Mâm ngũ quả của người miền Nam
Với người miền Nam, năm loại quả thường thấy trên mâm ngũ quả gồm có: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung.
Để mâm ngũ quả được đẹp, bạn hãy chọn 3 loại quả to nhất là đu đủ, dừa, xoài lên phía trước. Sau đó, bày những quả còn lại lên trên để tạo thành hình ngọn tháp. Khi chọn mua, bạn nên lựa chọn đu đủ xanh, có những đốm vàng là đẹp nhất. Trong khi đó, xoài nên có màu vàng đẹp, mãng cầu có dáng đẹp.
Mâm ngũ quả của người miền Bắc
Ở miền Bắc, đa số mọi người đều bày biện mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là nhất nhất vạn vật phải dung hòa cùng trời đất. Do đó, mâm ngũ quả cũng thường phải phối theo 5 màu: kim trắng, mộc xanh, thủy đen, hỏa đỏ, thổ vàng.
Cũng bởi điều ấy mà mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Bắc thường có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào, hồng và quýt. Cách trình bày phổ biến và truyền thống nhất là: để nải chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Ở chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng, đào, hồng, quýt thì bày xung quanh còn những chỗ trống có thể cài xen kẽ quất, táo xanh hoặc quả ớt chín đỏ.
Cách bày mâm ngũ quả miền Bắc
Với người miền Bắc, mâm ngũ quả gồm các loại như chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Bạn nên lựa chọn chuối xanh là đẹp nhất và đặt ở dưới cùng. Bên trên, bạn hãy bày: Hồng, quýt, đào đan xen vào nhau.
Nhiều người cho rằng, rửa hoa quả trước khi bày biện sẽ giúp mâm ngũ quả của mình trở nên đẹp hơn, tuy nhiên quan điểm này hoàn toàn sai lầm. Thực tế, việc rửa trái cây sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Vì vậy, trước khi bày hoa quả, bạn chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được.
Mâm ngũ quả của người miền Trung
Mâm ngũ quả của người miền Trung
Không giống như miền Bắc hay người miền Nam sở hữu nhiều loại trái cây phong phú, đa dạng, mâm ngũ quả của người miền Trung vô cùng đơn giản. Thường người miền Trung lựa chọn trái cây theo tiêu chí mùa nào thức nấy. Để bày biện được đẹp, những quả to thường nằm ở dưới, những quả nhỏ nằm ở trên vô cùng tươi ngon, đẹp mắt.
