Trở lại với việc viết kịch bản phim truyền hình sau 8 năm, nhà văn phạm Ngọc Tiến dành nhiều tâm huyết và cả sức khỏe cho phim “sinh tử”. Phim lấy chất liệu về những vụ trọng án chống tham nhũng gần đây nên từ kịch bản văn học đến kịch bản phim, ông đã phải chỉnh sửa nhiều lần, điều đi ngược lại với cá tính của ông.
NSND Trọng Trinh vai Bí thư tỉnh trong phim “Sinh tử”.Ảnh: TL
Dấu ấn với phim về nông thôn
Là người gắn bó với đề tài nông thôn từ truyện ngắn đến tiểu thuyết nhưng nhà văn phạm Ngọc Tiến lại được công chúng biết đến nhiều hơn là ở lĩnh vực viết kịch bản phim truyền hình.
Những bộ phim chính luận về đề tài nông thôn từng gây tiếng vang trên VTT đều có sự đóng góp của ông về mặt kịch bản, có thể kể đến như "Ma làng"- viết chung với đạo diễn Nguyễn Hữu Phần, "Chuyện làng Nhô" - chuyển thể từ tiểu thuyết "Kẻ ám sát cánh đồng" của nhà văn Nguyễn Quang Thiều, "Đất và người" - cùng viết với nhà văn Khuất Quang Thụy, chuyển thể từ tiểu thuyết "Mảnh đất lắm người nhiều ma" của nhà văn Nguyễn Khắc Trường và "Gió làng Kình" - chuyển thể từ tiểu thuyết "Những trận gió người" của chính nhà văn. Tất cả đều đề cập những vấn đề rất gai góc của nông thôn từ trước khoán 10, sau đổi mới đến hiện tại.
Sau khoảng thời gian viết rất khỏe cho phim truyền hình, bẵng đi nhiều năm, từ khi đạo diễn Nguyễn Hữu Phần nghỉ hưu ở Hãng Phim truyền hình Việt Nam (VFC), Đài Truyền hình Việt Nam, khán giả ít thấy nhà văn phạm Ngọc Tiến cộng tác với VFC.
Xem Video: Trailer bộ phim "sinh tử"
Cho đến gần đây, ông mang kịch bản phim "sinh tử" được ấp ủ 10 năm này đến gặp đạo diễn Đỗ Thanh Hải - Giám đốc VFC và nói, thời diểm này rất phù hợp để làm về đề tài chống tham nhũng. Đạo diễn Đỗ Thanh Hải đồng ý nhưng đề nghị chỉnh sửa lại kịch bản, thêm vào phần liên quan đến viện kiểm sát. Gọi là sửa nhưng ông bảo, gần như phải viết lại. mất 3 tháng để hoàn thiện, ông gần như kiệt sức vì đây là mảng đề tài rất khó. Chống tham nhũng là đụng đến thể chế, đến các lãnh đạo cấp cao nên nếu không cẩn thận là dễ "ăn đòn" như chơi.
Nhưng như vậy vẫn chưa xong, đạo diễn Đỗ Thanh Hải vẫn gọi ông lên để bàn về kịch bản. Nhà văn phạm Ngọc Tiến kể: "Biết tính tôi, Hải gọi đến uống rượu chứ không nói gì. Nhìn bàn tiệc là tôi biết có chuyện rồi. Tôi bảo, khi làm "Đất và người", anh Nguyễn Hữu Phần góp ý 5 trang, bảo tôi phải thay đổi nhân vật Quềnh nhưng tôi nói thẳng: "Nếu thế thì anh tìm người khác mà làm". Đến "Chuyện làng Nhô" cũng vậy, tôi bảo, nếu phải sửa thì tôi đi tìm đạo diễn khác. Nhưng đến kịch bản "sinh tử" thì đây là lần đầu tiên tôi bỏ qua cái tôi của một nhà văn để theo yêu cầu của đạo diễn". Ông còn nói vui, nhìn phim đã nên hình hài, nếu phải cảm ơn thì đó là dành cho anh Hùng ở viện kiểm sát bạn tôi. Lúc tôi muốn từ bỏ nhất thì anh mang đến chai rượu tây đến, bảo em mới đi nước ngoài về biếu anh. Tôi quy đổi thì thấy giá của nó khá "chat". Xong chai rượu đó là cũng "quất xong" kịch bản 34 tập.
Xem phim, khán giả thấy các nhân vật như: Trịnh Khả (Chuyện làng Nhô), Quềnh (Đất và người), Tòng, Dỏ (Ma làng)… hiện lên vô cùng sống động, trở thành những nhân vật được khán giả ấn tượng nhưng nó cũng khiến tác giả kịch bản chịu không ít "mất lòng".
Chẳng hạn, ở "Đất và người", nhà văn Nguyễn Khắc Trường trả lời trong một bài phỏng vấn rằng tinh thần của nhân vật trong tiểu thuyết khác với tinh thần của nhân vật trong kịch bản, cụ thể ở đây là nhân vật Quềnh. Nhà văn phạm Ngọc Tiến thì nghĩ nếu sử dụng Quềnh như trong tiểu thuyết thì nhân vật sẽ không có vai trò gì. Với phim, Quềnh là nhân vật hoạt náo, làm "mềm" đi những tình tiết khô cứng của dòng phim chính luận. Do đó cần xây dựng một nhân vật Quềnh hoàn toàn mới.
Với phim "sinh tử", nhà văn phạm Ngọc Tiến cũng dự đoán sẽ khó tránh khỏi những ý kiến phản hồi vì động chạm đến những vấn đề nóng bỏng hiện nay. Phim cũng khắc họa rõ nét về các cuộc họp thường vụ tỉnh ủy, về viện kiểm sát, báo chí… ông cho rằng nếu chê thì hãy chê cho thật công tâm. Xem rồi hãy chê. "Nếu chê đúng thì tôi gọi là mẹ, trẻ mấy cũng gọi. Còn nếu chê không đúng thì tôi cũng gọi bằng từ khủng khiếp đấy".
Đạo diễn chê thoại của biên kịch "quê"
Nhà văn phạm Ngọc Tiến. Ảnh: TL
Hỏi đạo diễn, NSND Khải Hưng về việc có phải biên tập, chỉnh sửa nhiều kịch bản của nhà văn phạm Ngọc Tiến hay không, không cho biết: "Việc thêm cái này, bỏ cái kia là khó tránh khỏi. Nhưng phần thoại mà mọi người thấy là rất mạnh mẽ trên phim, thực ra là trong lúc quay chúng tôi thêm vào, chứ thoại của anh phạm Ngọc Tiến "quê" lắm. Tôi cần sự mạnh mẽ hơn và đã chỉnh sửa trong quá trình quay để thấy được sự quyết liệt của công cuộc chống tham nhũng hiện nay".
Cũng giống như tác giả kịch bản, NSND Khải Hưng mất khá nhiều sức khỏe cho bộ phim này. Thời điểm đang quay, ông bị biến chứng của bệnh tuổi già, dẫn đến mờ một bên mắt. Bác sĩ cảnh báo ông, nếu không cẩn trọng sẽ bị lan sang mắt còn lại. Dù vậy, ông không để ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện. Suốt 3 tháng làm phim là khoảng thời gian ông giữ tinh thần làm việc kỷ luật cho mình và đoàn làm phim. Ông dậy từ 6h sáng, chạy quanh hồ 30 phút. Ăn điểm tâm xong là đúng 7h lên đường quay. 12h nghỉ ăn trưa, đúng 1 tiếng là tiếp tục công việc cho đến tối khuya.
Có hôm trời nắng nóng, ông đo nhiệt độ ngoài trời là 50 độ C nhưng quay tới 50 đúp chỉ cho 3 dòng thoại của diễn viên. Kỷ lục nhất là câu thoại của NSND Trọng trinh trong vai trò Bí thư tỉnh ủy, ông cương quyết quay cho đến khi nào diễn tả đúng thoại, không chỉ về câu chữ mà còn về sắc thái, ngữ điệu, đúng với tầm của một bí thư tỉnh. Kết quả của sự cẩn trọng ấy, NSND Trọng trinh phải quay tới 70 đúp. "Nói như thế để thấy, làm phim chính luận đã khó, chống tham nhũng lại càng gian khổ thế nào. Những cuộc họp cấp cao trong Ban thường vụ tỉnh ủy là điều không phải khán giả nào cũng biết, nhưng không vì thế mà mình làm qua loa. Đó cũng là cái khó của anh Trọng Trinh, Hoàng Dũng, dù là diễn viên lão luyện nhưng cũng không hề dễ dàng để vào vai Bí thư và Chủ tịch tỉnh. Phải mất độ nửa tháng, các anh ấy mới quen với vai diễn", NSND Khải Hưng nói.
