Áp lực lên lạm phát đang có xu hướng tăng dần nhưng về tổng thể, rủi ro lạm phát ở mức cao đột biến trong năm 2019 là không quá lớn. Mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% của Chính phủ nhiều khả năng sẽ hoàn thành.
Việc giá điện tăng được dự báo sẽ phản ánh đầy đủ hơn vào diễn biến CPI tháng 4. Ảnh minh họa Thành Hoa
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong quí 1-2019 diễn biến đúng quy luật khi tăng nhẹ trong tháng 1 (+0,1%), tăng cao trong tháng 2 (+0,8%) và giảm trong tháng 3 (-0,21%). Theo đó, CPI bình quân ba tháng đầu năm 2019 chỉ tăng 2,63% so với cùng kỳ năm 2018, là mức thấp nhất trong ba năm liên tiếp gần đây (quí 1-2017 là 4,96%, quí 2-2018 là 2,82%).
Tuy nhiên, kể từ đầu tháng 4 đến nay, bắt đầu xuất hiện không ít lo ngại về đà bật tăng mạnh của lạm phát, nhất là trong bối cảnh giá điện, giá xăng cùng được điều chỉnh tăng với biên độ khá lớn.
Đối với mặt hàng điện, ngày 20-3-2019, giá điện được điều chỉnh tăng thêm 8,36%. Tuy nhiên, mức tăng này chưa tác động nhiều đến CPI tháng 3 vì thời điểm tăng ngay thời điểm thu thập dữ liệu để thống kê CPI (ngày 25 hàng tháng). Do vậy, việc giá điện tăng được dự báo sẽ phản ánh đầy đủ hơn vào diễn biến CPI tháng 4.
Tuy nhiên, nhóm hàng điện hiện chỉ chiếm 3,5% trong rổ tính CPI nên theo tính toán, việc tăng giá điện trung bình thêm 8,36% dự kiến sẽ khiến chỉ số CPI tổng thể tăng thêm khoảng 0,3% (tác động vòng 1 mang tính trực tiếp nhất). Nhìn lại quá khứ, kể từ năm 2010 đến nay, giá điện bình quân đã tăng 9 lần với mức tăng cao nhất thuộc về năm 2011 (tăng 15,3%).
Kể từ năm 2013 đến nay, giá điện đã được điều chỉnh thưa hơn và biên độ mỗi lần tăng cũng thấp hơn (5-9%). Trong quá khứ, tác động vòng 2 của giá điện lên mặt bằng giá cả chung trên thị trường trong thời gian từ 3-6 tháng sau đó không thật sự rõ ràng (thậm chí có những năm CPI vẫn giảm dù giá điện tăng như năm 2015). Theo quan sát, những năm CPI tăng mạnh mà có sự điều chỉnh giá điện (giai đoạn 2010-2011) thì ngoài giá điện ra, lạm phát những năm đó còn bị tác động cộng hưởng của nhiều yếu tố khác, đặc biệt là do cung tiền gia tăng mạnh.
Trong giai đoạn hiện tại, các yếu tố liên quan đến cung - cầu trong nền kinh tế đang không tạo ra nhiều rủi ro đối với lạm phát như lần điều chỉnh giá điện năm 2011. Do vậy, tác động mang tính lan truyền gián tiếp lên mặt bằng giá cả từ việc giá điện tăng trong năm nay là có nhưng được dự báo sẽ ở mức hạn chế.
Đối với giá xăng dầu trong nước, cơ chế điều hành hiện nay cho phép giá xăng được điều chỉnh theo diễn biến giá thế giới theo chu kỳ 15 ngày. Kể từ đầu năm tới nay, giá dầu Brent đã tăng khá mạnh (hơn 30%) và hiện đã vượt mốc 73 đô la Mỹ/thùng trong khi giá xăng trong nước mới chỉ được điều chỉnh bắt đầu từ tháng 3 trở lại đây với mức tăng cộng dồn cho đến nay là gần 20%.
Việc giá xăng trong nước được điều chỉnh ít hơn so với giá thế giới là nhờ động thái xả quỹ bình ổn giá của liên bộ Tài chính - Công Thương. Diễn biến này mang đến lo ngại lạm phát sẽ chịu áp lực lớn nếu giá dầu thế giới tiếp tục tăng.
Trên thực tế, trong ngắn hạn, giá dầu thế giới nhiều khả năng vẫn nhận được sự hỗ trợ từ lệnh cấm vận của Mỹ đối với Iran. Cách đây sáu tháng, Mỹ đã áp dụng trở lại các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu dầu của Iran sau khi Tổng thống Donald Trump đơn phương rút khỏi Hiệp định Hạt nhân vào năm 2015.
Tin liên quan
. Rủi ro lạm phát ép chính sách tiền tệ
. Giá điện tăng và lạm phát
. Lạm phát năm 2019: không quá lo ngại!
Tuy nhiên, Mỹ đã chấp nhận lùi thời hạn ngừng nhập khẩu dầu từ Iran trong khoảng sáu tháng cho tám quốc gia thuộc nhóm khách hàng lớn nhất của Iran, bao gồm: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ý và Hy Lạp. Việc miễn trừng phạt cho phép Iran tiếp tục xuất khẩu khoảng 1 triệu thùng/ngày, giảm từ mức khoảng 2,5 triệu thùng/ngày trong năm 2018. Nay thời hạn đã hết và Tổng thống D. Trump đã quyết định chấm dứt việc miễn trừ trên.
Đáng chú ý, quyết định này lại đến trong lúc tình trạng thừa cung đang suy giảm nhanh chóng do những nỗ lực nhằm giảm sản lượng cung dầu mỏ trên thị trường trong những tháng qua, dẫn đầu bởi Ảrập Saudi. Điều này đã khiến giá dầu thế giới bật tăng mạnh trong các phiên gần đây.
Mặc dù vậy, trong khung thời gian dài hơn, khả năng dầu thô tăng giá mạnh tiếp trong các quí tới được đánh giá không còn nhiều, xét trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại và nguồn cung dầu đá phiến tại Mỹ đang tăng trở lại nhờ những nút thắt về cơ sở hạ tầng vận chuyển dầu dần được gỡ bỏ.
Tuy giá dầu đang tăng trở lại trong ngắn hạn nhưng có thể không gây nhiều áp lực đến mức tăng giá của nhóm hàng giao thông trong hai tháng tới. Lý do là cùng kỳ năm ngoái, xăng dầu đã có tới 4 lần tăng giá bán lẻ khiến CPI tháng 5-2018 tăng cao nhất kể từ năm 2013. Với cơ sở so sánh ở mặt bằng khá cao trong tháng 5-2018, mức tăng tính theo năm của chỉ số CPI tháng 5-2019 có thể sẽ không quá lớn.
Đối với mặt hàng lương thực thực phẩm, dịch cúm heo châu Phi đã giúp kiềm chế đà tăng giá của nhóm hàng này. Do vậy, dù giá xăng dầu và giá điện tăng, cộng với việc người dân được nghỉ lễ Giỗ tổ, 30-4 và 1-5, nhu cầu tiêu dùng tăng cao, đặc biệt là nhu cầu đi du lịch, nhưng CPI tháng 4, tháng 5 cũng như CPI bình quân bốn tháng và năm tháng đầu năm được kỳ vọng sẽ không tăng quá cao.
Đối với học phí, thực hiện Nghị định 86/2015/NĐ-CP, năm học 2019-2020, học phí tiếp tục tăng theo lộ trình (khoảng 5%). Còn đối với viện phí, về cơ bản mức tăng sẽ không còn quá mạnh như giai đoạn 2016-2017. Tất cả yếu tố trên ủng hộ cho nhận định: áp lực lên lạm phát đang có xu hướng tăng dần nhưng về tổng thể, rủi ro lạm phát ở mức cao đột biến trong năm 2019 là không quá lớn. Mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% của Chính phủ nhiều khả năng sẽ hoàn thành.
» EVN Miền Bắc báo cáo tình hình hoạt động tháng 04/2019
» EVN: Mức tăng giá điện sinh hoạt vẫn ở khoảng 8,35-8,38%
