Chuyên gia lo việc nâng mức vốn dự án quan trọng quốc gia khiến dự án càng dễ bị xà xẻo, quản lý chung chung khiến thất thoát càng lớn.
Chuyên gia lo ngại càng nới rộng mức vốn dự án càng dễ gây thất thoát, lãng phí. Ảnh minh họa
Tại dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), Chính phủ đề nghị nâng mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia từ 10.000 tỷ đồng như luật hiện hành lên 35.000 tỷ đồng.
Trong khi đó, theo đại diện cơ quan thẩm tra dự luật - Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, quan điểm của Ủy ban thường vụ Quốc hội là đề nghị điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia lên 20.000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tại Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách, khi thảo luận về dự án luật này, nhiều ĐBQH bày tỏ sự không đồng tình với việc điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia lên 20.000 tỷ đồng hay 35.000 tỷ đồng mà cần giữ như quy định hiện hành bởi mức vốn 10.000 tỷ đồng không bất cập, giai đoạn 2016-2020 chỉ có 2 dự án thực hiện mà không gặp phải vướng mắc nào.
Chia sẻ quan điểm với nhiều ĐBQH, chuyên gia kinh tế - PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho hay, mức vốn 10.000 tỷ đồng đã là rất cao và trong khoảng thời gian tương đối dài vừa qua, tình trạng buông lỏng quản lý đầu tư xây dựng cơ bản nói chung, đầu tư công nói riêng, lãng phí, thất thoát, mất vốn trở thành một triệu chứng khó có thể chấp nhận được của nền kinh tế Việt Nam nói chung, đặc biệt của ngân sách nhà nước Việt Nam nói riêng.
"Nhiều bộ, ngành, đơn vị đã quen tiêu nghìn tỷ, quen lãng phí hàng nghìn tỷ đồng nên cứ thấy con số 10.000 tỷ đồng ấy bé, nhưng đối với người dân Việt Nam thì đó là con số cực lớn.
Nếu nâng mức vốn dự án quan trọng quốc gia lên để các cơ quan quản lý nhà nước có thể tự mình quyết định, không phải thông qua Quốc hội hay ý kiến của các cơ quan quản lý giám sát thì quản lý đầu tư xây dựng cơ bản nói chung, đặc biệt là quản lý đầu tư công sẽ còn tệ hơn, lãng phí hơn bây giờ nhiều.
Hiện tại, với những dự án từ 10.000 tỷ đồng trở xuống đã xảy ra tình trạng lãng phí, thất thoát, có dự án đổ xuống sông xuống biển hàng nghìn tỷ đồng, tại sao lại phải nâng lên mức 20.000 hay 35.000 tỷ đồng? Điều đó không thể chấp nhận được, kể cả có biến động về giá cả thì cũng không lớn đến mức ấy.
Chẳng hạn, trong giai đoạn 2010-2020, mức lạm phát trung bình mỗi năm vào khoảng 3-3,5%, tính chung trong 10 năm mới có 35%, tại sao lại phải tăng vốn dự án quan trọng quốc gia lên gấp đôi?
Bởi dự án từ 10.000 tỷ đồng chúng ta còn chưa quản được thì 20.000 hay 35.000 tỷ đồng chỉ càng dễ tạo cơ hội xà xẻo. Các cơ quan quản lý nhà nước có thể nhàn hơn nhưng lại dễ xảy ra tình trạng quản lý chung chung, vốn càng dễ thất thoát hơn", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh phân tích.
Cũng theo vị chuyên gia, trước đây để lấy được đồng vốn xây dựng cơ bản của Nhà nước rất khó, nhưng dường như bây giờ nghìn tỷ lại "dễ như không".
"Luật của Việt Nam có thể đầy đủ, phát triển hơn nhưng lại cũng chung chung hơn khiến con coi có thể chui qua được. Ngày xưa, quy trình quản lý, cấp vốn ngân sách nhà nước cho các công trình, dự án chặt chẽ, đầy đủ, đòi hỏi sự kiểm tra, giám sát riết róng hơn nhiều.
Tất nhiên, ngày xưa công trình ít hơn, giá trị dự án nhỏ hơn nhưng vì có sự quan tâm, quản lý, giám sát đầy đủ, người làm luật, người quản lý sâu sát nên đồng vốn của nhà nước được quản chặt chẽ, tiền thuế người dân đóng góp mới không bị thất thoát nhiều", ông Thịnh so sánh.
Dẫn ví dụ chứng minh, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho biết, trước đây, khi cấp vốn cho một dự án nào đó thì trước hết phải xem dự án đó thuộc lĩnh vực nào, nếu là giao thông thì thuộc đường bộ, đường sắt hay đường thủy..., từng loại đó phải nắm được quy trình xây dựng cụ thể.
Nếu là dự án đường bộ phải qua 7 bước, trong đó phải tính bỏ đá tảng trước thì tính nào, tiếp đó đến đá hộc, đá 10x10, đá 4x6..., mỗi loại có một giá khác nhau, đến khi rải bê tông Asphalt lên trên bề mặt thì loại bê tông này phải có giá bao nhiêu, từ đó tính ra được một m2 đường hết bao nhiêu bê tông Asphalt. Tất cả đều có giá cụ thể, muốn lấy hơn cũng không lấy được.
Trở lại với đề nghị nâng mức vốn dự án quan trọng quốc gia từ 10.000 tỷ đồng theo quy định hiện hành lên mức 20.000 tỷ đồng, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh khẳng định, điều cần làm không phải là nâng mức vốn dự án lên mà quan trọng hơn là phải tăng cường quản lý, giám sát để sử dụng tiết kiệm, hiệu quả đồng vốn mà người dân đóng góp thông qua thuế, phí hoặc các dự án đầu tư, chống được thất thoát, lãng phí.
"Nhiều người vẫn nói đối với dự án đầu tư xây dựng cơ bản nói chung, đầu tư công nói riêng, nhiều lắm thì 50% vốn vào được dự án, còn lại là rơi rụng dọc đường.
Vì vậy, phải làm sao để vốn đi vào dự án nhiều hơn, không bị rơi rụng. Càng cụ thể, tỉ mỉ, chính xác thì quản lý càng cao, còn nếu cứ chung chung thì các nhóm lợi ích càng dễ lộng hành, dễ gây thất thoát.
Muốn vậy quy trình đầu tư, cấp vốn phải được chấn chỉnh, nâng cao; khi nào và dự án nào được đầu tư, đầu tư theo kế hoạch nào? Khi dự án được phép đầu tư, phải xem mức vốn có hợp lý không, các chi tiêu thế nào. Vị trí, vai trò của người có dự án đầu tư, của các cơ quan quản lý giám sát phải cụ thể, rõ ràng, đầu tư vào đâu, như thế nào phải được tính toán từng đồng", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh.
» Hải Phòng: Lắp đặt bản mặt cầu ‘Cánh chim biển’ Hoàng Văn Thụ
» Mướt mắt ngắm ‘cao tốc’ xuyên núi, băng đồi nối Huế - Đà Nẵng
