Các lệnh trừng phạt, cấm vận Nga về nông nghiệp, vũ khí từ Mỹ và châu Âu đều không khiến tình hình nước Nga ảm đạm.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đến thăm một xí nghiệp sản xuất táo và lúa mì
Tạp chí The Economist của Anh trong bài viết mới đây đã khen ngợi Nga là "cường quốc nông nghiệp". Nổi lên như một ngôi sao, ngành nông nghiệp Nga được cho là cứu cánh trong bối cảnh đất nước chịu trừng phạt trong nhiều lĩnh vực của phương Tây.
Sản xuất nông nghiệp Nga được miêu tả đã tăng hơn 20% trong 5 năm qua, mặc cho bức tranh uể oải nói chung của kinh tế đất nước. Lợi tức từ sản xuất nông nghiệp đã đạt hơn 20 tỉ USD năm 2017, qua mặt cả ngành kiếm tiền tiêu biểu ở Nga là buôn bán vũ khí.
The Economist viết: “Ngũ cốc là ngôi sao. Năm 2016, Nga đã trở thành nhà sản xuất lúa mì hàng đầu, kể từ thời cách mạng Nga. “Ngũ cốc - đó là thứ dầu hỏa thứ hai của chúng tôi” - Aleksendr Tkachyov, Bộ trưởng Nông nghiệp Nga khi đó, từng nói”.
Nông nghiệp cũng là bức tranh mà Tổng thống Nga Vladimir Putin luôn nhắc tới khi đề cập đến các lệnh trừng phạt của phương Tây. Ông gọi nông nghiệp là "một ngành công nghiệp công nghệ cao và trở thành bánh xe lèo lái cả nền kinh té Nga". Không chỉ tập trung sản xuất, tập trung canh tác, Nga còn hướng tới mục tiêu cường quốc nông nghiệp sạch.
Gần đây nhất, trong một phát biểu chúc mừng ngày hội nghề nghiệp của những công nhân nông nghiệp Nga vào tháng 10/2018, ông Putin gọi nông nghiệp là “động lực thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế Nga”, và nêu con số thu hoạch ngũ cốc đáng khâm phục của năm 2017: 135 triệu tấn.
Sự phát triển mạnh mẽ này nhờ vào hai yếu tố chính: vai trò của tư nhân và chính sách hỗ trợ của nhà nước, được đẩy mạnh do... cấm vận.
The Economist chọn anh em Yuri và Aleksandr Peretyatko ở huyện Zernograd (tỉnh Rostov, miền nam nước Nga) làm ví dụ về những nông dân mới tại Nga.
Thập niên 1990, khi anh em nhà Peretyatko mở trang trại ngũ cốc của họ, “xe đạp chúng tôi còn không có”. Giờ đây, họ sở hữu 1.500ha đất, đi trên những con SUV Lexus mới tinh, khoe con họ xài Range Rover.
Nước Nga Sa hoàng từng là nhà xuất khẩu nông nghiệp lớn, điều không còn nữa dưới thời chính quyền mới, đến mức những năm 1970, Liên Xô phải nhập khẩu ngũ cốc và thực phẩm.
Những người như anh em Peretyatko đang khôi phục lại thanh thế cho ngành nông nghiệp. Họ còn sang châu Âu để học hỏi các mô hình tư hữu hóa nông nghiệp, trước khi về đặt cược tương lai vào mảnh đất quê nhà.
Giống như anh em Peretyatko ở Rostov, ở vùng Kuban miền nam Nga, có thể kể tên một số gia đình đại diện cho tầng lớp “nông dân mới” thời bị cấm vận: Trubilin, Khvorostina, Nosalenko, Yevdokimov...
Một câu chuyện đặc sắc là của vị giám đốc 47 tuổi Aleksandr Kharaman, đang điều hành nông trang mang cái tên đậm chất Xô viết: “Ngọn cờ Lenin”.
Nông trang này từng được cha của ông - anh hùng lao động Liên Xô Yuri Kharaman (sinh 1940) - điều hành suốt 30 năm trước. Giờ đây, người con trai đang đặt ra cho mình nhiệm vụ không đơn giản vào một thời đại đầy bất trắc: tăng gấp đôi số đầu bò sữa lên 4.000 con và đưa sản xuất sữa mỗi ngày lên 100 tấn.
Những “nông dân mới” của Nga xuất phát từ nền tảng kiến thức vững chắc. Nông dân Yevgheni Komanov ở Krasnodar là một ví dụ. Ông bỏ công việc an toàn ở sở thuế để trở về canh tác, lập nên nông trang gia đình, ăn nên làm ra, đã mở rộng diện tích canh tác lên 500ha, xây hai trang trại bò sữa cho 300 đầu gia súc và đang làm... luận văn tiến sĩ nông nghiệp.
Dần dần Nga đang qua mặt những người khổng lồ Mỹ, Âu để chiếm một phần thị trường ngũ cốc ở châu Á, Nam Mỹ và thậm chí ở châu Phi. Theo dự báo của công ty Úc Aegic, xuất khẩu ngũ cốc của Nga sẽ tăng 60% trong giai đoạn từ 2015 đến 2050.
Còn theo Wall Street Journal, trong lúc thị phần của Hoa Kỳ trong xuất khẩu bắp, đậu nành và ngũ cốc ra thế giới đã giảm một nửa so với năm 1970, thì Nga trong một thập niên qua đã tăng thu hoạch ngũ cốc lên 61% và bắp lên gần gấp ba.
Tờ báo Anh cho rằng, thành quả đáng tuyệt vời của nông nghiệp Nga là do... trừng phạt.
Sau khi sáp nhập Crimea dẫn tới các quyết định trừng phạt của Mỹ và EU hồi năm 2014, năm 2015, Tổng thống Putin đã đặt ra mục tiêu đến năm 2020 phải đủ sức tự cung tự cấp lương thực. Ở đất nước 145 triệu dân, an ninh lương thực chính là an ninh quốc gia.
Sau trừng phạt là việc chính quyền ra sức tạo điều kiện cho người dân tự lao động trên tài sản của mình. Moscow quyết định tăng trợ cấp cho công nhân nông nghiệp và cho phép người nước ngoài thuê đất.
Các công ty thương mại lớn bắt đầu đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp để có được phần bánh của họ. Các tỉ phú Nga như Oleg Deripaska và Vadim Moshkovich, được thúc đẩy bởi việc cắt giảm thuế và những trợ cấp khác từ nhà nước, đã đầu tư lớn vào nông nghiệp.
Kết quả, chưa đến cột mốc 2020, từ năm 2016 Nga đã trở thành một nước nông nghiệp có thể tự cung tự cấp, từ ngũ cốc tới thịt gia súc, gia cầm. Đồng rúp mất giá cũng có lợi cho sản phẩm nông nghiệp Nga xuất khẩu.
Thêm vào đó là điều kiện thời tiết thuận lợi, giá điện và phân bón giảm. Hứa hẹn những điều kiện thuận lợi vẫn tiếp tục, trong một cuộc làm việc hồi tháng 10/2018, Tổng thống Putin tuyên bố sẽ kéo dài chương trình phát triển bền vững nông nghiệp Nga cả sau năm 2021.
Khi đặt nông nghiệp làm ưu tiên phát triển, đầu tư vào công nghệ và cơ khí nông nghiệp đã được đẩy mạnh và những nông dân, kỹ sư nông nghiệp cũng đóng góp một phần không nhỏ trong thành tựu nông nghiệp Nga hiện nay.
Tờ Tạp chí Anh còn cho rằng, tinh thần lao động của người dân Nga là động lực xuyên suốt khiến họ lao động không ngừng trên lãnh thổ của mình.
"Rất nhiều điều phụ thuộc vào chính chúng ta, chỉ cần tiến lên phía trước. Nhưng đừng quên nhìn lại để đừng tự hài lòng và tuột dốc. Chúng tôi đã gầy dựng lại trang trại, và sẽ chuyển từ cha lại cho con, để phát triển theo kiểu tích lũy, như đang diễn ra trên khắp thế giới…" - Yuri Peretyatko cho biết.
Trừng phạt vũ khí không cản bước Nga
Đây không phải lần đầu nước Nga được báo chí phương Tây ca ngợi vì thành tích vượt trội hơn cả thời điểm trước trừng phạt. Đơn cử như vũ khí. Dù giá trị xuất khẩu vũ khí Nga năm 2017 thua nông nghiệp, khó ai có thể phủ nhận độ "hot" của mặt hàng quân sự đến từ Nga.
Trừng phạt khiến Nga bán nhiều vũ khí hơn.
Tổng thống Nga Vladimir Putin khi ca ngợi các thành tựu của Nga đã nhắc lại sự chèn ép từ các nước phương Tây nhằm vào vũ khí Nga: “Các đối thủ của chúng tôi đang triển khai những biện pháp cạnh tranh: Họ tìm cách gây sức ép và hăm dọa các khách hàng của chúng tôi, bao gồm việc sử dụng các lệnh trừng phạt chính trị”.
Bất chấp các biện pháp trừng phạt nhằm cô lập Nga, khiến Moscow không thể tiếp cận với các nguồn tài chính cũng như tiến hành các giao dịch quan trọng, Nga ngày càng thực hiện thành công nhiều thương vụ quốc tế để bán hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 hiện đại nhất thế giới.
Với giá lên tới 400 triệu USD, S-400 của Nga đã trở thành mặt hàng được nhiều nước săn đón. Doanh thu từ việc bán hệ thống vũ khí này vẫn tăng vọt.
Cả Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ đều ký các thỏa thuận mua S-400 trong năm nay, trong khi Trung Quốc đã tiếp nhận những lô S-400 đầu tiên từ Nga. Ngoài ra, các cuộc đàm phán cũng đang được tiến hành giữa Điện Kremlin và Iraq, Saudi Arabia và Qatar nhằm mua bán hệ thống phòng không tối tân này.
Theo Financial Times, mối quan hệ ngày càng được thắt chặt giữa Nga và Trung Quốc đã phá vỡ những nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn Moscow tiếp cận với các cơ chế thương mại và tài chính.
Trong khi đó, Nga vẫn đang đẩy mạnh tầm ảnh hưởng của nước này trong nền ngoại giao toàn cầu. Israel, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Ả rập Xê út đều ca ngợi mối quan hệ nồng ấm với Nga, cho phép Moscow mở rộng và gia tăng ảnh hưởng tại Trung Đông, ngay cả khi Mỹ đã giảm dần sự hiện diện tại khu vực này.
Trừng phạt của phương Tây tác động mạnh nhất đến lĩnh vực năng lượng Nga : hạn chế chuyển giao công nghệ và khả năng tiếp cận các ngân hàng phương Tây để huy động vốn. Một chuyên gia Nga cho biết, lệnh trừng phạt làm giảm tốc độ thực hiện các dự án sản xuất nhiên liệu, gây khó khăn về pháp lý, việc huy động vốn đầu tư trở nên phức tạp và nặng nề hơn.
Bất chấp việc áp đặt trừng phạt và gia hạn trừng phạt Nga, nhu cầu của châu Âu về dầu và khí đốt Nga ngày càng tăng, đầu tư trực tiếp nước ngoài của châu lục này vào Nga cũng tăng theo.
Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng thực hiện hàng loạt chuyến thăm ngoại giao tới Nga. Động thái này dường như đi ngược lại với giọng điệu cứng rắn từ NATO, trong đó các nước đều tuyên bố ủng hộ các lệnh trừng phạt Nga do Mỹ dẫn đầu.
Trong cuộc tiếp xúc với các doanh nghiệp phương Tây, Tổng thống Putin cho rằng các nước phương Tây “sẽ thấy mệt mỏi” về việc áp đặt biện pháp trừng phạt Nga, và mối quan hệ Moscow với phương Tây sẽ sớm trở lại bình thường.
Thực tế cho thấy, xu hướng "xích lại gần Nga" và gỡ bỏ trừng phạt kinh tế đối với Moscow đang là cân nhắc của EU.
» Thế giới mất 5% GDP vì tham nhũng
» Giá dầu thế giới 20/12: Giá dầu phục hồi nhẹ
