Trừng phạt của Mỹ đã tác động rất mạnh mẽ tới Iran và việc doanh thu xuất khẩu dầu thô giảm mạnh cho thấy Iran đã bắt đầu ngấm đòn trừng phạt...
Xuất khẩu dầu thô Iran đã giảm gần 1/4 dưới sức ép từ trừng phạt của Mỹ
Sức ép từ trừng phạt của Mỹ khiến xuất khẩu dầu của Iran giảm mạnh
Bloomberg cho hay, áp lực từ việc Mỹ quyết gia tăng sức ép qua các biện pháp trừng phạt nhằm cắt giảm lượng dầu mỏ xuất khẩu của Iran xuống 0% vào tháng 11/2018, khiến xuất khẩu dầu mỏ của Iran giảm 24% từ tháng 5 đến tháng 8/2018.
Nhiều chuyên gia cho rằng mục tiêu Washington giảm doanh thu xuất khẩu dầu của Iran về 0 vào tháng 11/2018 là không thực tế, mà nguyên nhân quan trọng nhất là thiếu nguồn cung có thể bù đắp lượng dầu của Iran thiếu hụt trên thị trường.
Đại diện của Iran tại Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), ông Hossein Kazempour Ardebili cho rằng "sự thiếu hụt nguồn cung" đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ không thể đạt được mục tiêu cắt giảm lượng dầu xuất khẩu của Iran xuống mức 0.
"Mỹ khó có thể cắt giảm toàn bộ lượng dầu xuất khẩu của Iran do thị trường dầu mỏ đã được kiểm soát chặt chẽ và các đối thủ sản xuất dầu mỏ khác không thể bù đắp được lượng dầu thiếu hụt", Reuters tường thuật.
Tehran tự tin rằng Iran có trữ lượng dầu lớn thứ tư thế giới và nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia ở châu Á, đang phụ thuộc rất lớn vào nguồn cung từ nước này, và đây chính là cơ sở cho việc dầu của Iran vẫn tiếp tục được bơm ra thị trường.
Tuy nhiên, Mỹ đã kêu gọi các quốc gia, đặc biệt là các nước đồng minh, cắt giảm nhập khẩu dầu từ Iran về 0 trước ngày 4/11/2018. Một số nước châu Á, trong đó có Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và cả Trung Quốc dường như đã lắng nghe.
Bởi theo số liệu của Bloomberg thì lượng dầu nhập khẩu dầu từ Iran của Trung Quốc đã giảm 35%, của Ấn Độ giảm 49% trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 8/2018. Điều đó cho thấy niềm tin của Iran không có nhiều cơ sở.
Bên cạnh đó, Mỹ đã tăng tốc khai thác và trở thành quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới, từ đó kỳ vọng sẽ bù được khoảng 38% lượng dầu thô của Iran cung cấp cho thị trường thế giới.
Theo dự báo của Morgan Stanley, sản lượng dầu từ Iran cung cấp cho thị trường thế giới sẽ giảm 2,7 triệu thùng/ngày vào quý IV/2018, trong khi đó, sản lượng dầu thô của Mỹ có thể tăng từ 840.000 thùng/ngày đến 1,02 triệu thùng/ngày.
Lượng thiếu hụt còn lại Washington kỳ vọng sẽ được các đồng minh của Mỹ trong OPEC , khi Mỹ ngành công nghiệp dầu mỏ của Mỹ có đủ sức mạnh tác động vào cơ chế trong-ngoài OPEC, làm thay đổi việc chi phối thị trường dầu mỏ thế giới.
Đặt trường hợp các đồng minh của Mỹ trong OPEC không bù đắp được sản lượng thiếu hụt của Iran thì hình như Washington sẵn sàng chấp nhận giá dầu tăng vì thiếu nguồn cung, bởi hiện nay dầu thô tăng giá là có lợi cho Mỹ.
Trung Quốc và Ấn Độ - hai khách hàng quan trọng nhất nhưng lại cắt giảm nhiều nhất lượng dầu nhập khẩu của Iran
Iran cho biết nước này không chấp nhận để doanh thu xuất khẩu dầu giảm mạnh và Tehran đã gây áp lực đặc biệt đối với châu Âu, nơi nhập khẩu hơn 20% dầu của Iran và EU luôn phản đối các biện pháp trừng phạt của Mỹ.
Dường như Tehran đặt niềm tin vào Brussles để chống lại các biện pháp trừng phạt của Washington là không đúng chỗ, thậm chí niềm tin sẽ bị Brussels đánh cắp. Đơn giản là Brussels lệ thuộc Washington và lợi ích EU có được từ Mỹ gấp bội từ Iran.
Điều đó thể hiện rất rõ qua việc Ủy ban châu Âu (EC) thông qua một gói hỗ trợ tài chính cho các dự án phát triển kinh tế và xã hội bền vững tại Iran, qua đó thúc đầy nền kinh tế Iran trong bối cảnh bị Mỹ trừng phạt.
Nghe thì rất to tát song tổng trị giá chỉ có 50 triệu USD và ngày 23/8 vừa qua EC đã thông qua một gói nhỏ trị giá 18 triệu USD trong tổng trị giá 50 triệu USD, trong số đó có 8 triệu euro dành cho khu vực tư nhân.
Ủy viên phụ trách Hợp tác quốc tế và Phát triển của EU Neven Mimica tuyên bố với quyết định này, EU chứng tỏ sự ủng hộ của mình đối với người dân Iran, cũng như tiến trình phát triển hòa bình và bền vững của nước này.
Đại diện cấp cao của EU về An ninh và Đối ngoại Federica Mogherini thì cho hay sự hợp tác được phát triển trong nhiều lĩnh vực giữa Iran và EU được tái khởi động sau khi đạt thỏa thuận về hạt nhân Iran (JCPOA).
Sau khi Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi JCPOA thì thoả thuận lịch sử đang có nguy cơ chết yểu. EU rất muốn cứu JCPOA để thể hiện vị thế của mình, song vì EU phụ thuộc vào lợi ích Mỹ, lệ thuộc vào sức mạnh Mỹ nên Brussels "nói nhiều hơn làm".
Nga cũng đang bị Mỹ trừng phạt và còn là đối thủ của Iran trên thị trường dầu nên việc cứu Iran dường như không thể. Trung Quốc thì lợi ích từ Mỹ khiến Bắc Kinh không thể mạo hiểm và việc giảm 35% lượng dầu nhập khẩu từ Iran đã là câu trả lời.
Còn EU thì vẫn nói nhiều hơn làm
Rõ ràng, trừng phạt của Mỹ đã tác động rất mạnh mẽ tới Iran và doanh thu xuất khẩu dầu thô giảm mạnh cho thấy Iran đã bắt đầu ngấm trừng phạt của Mỹ. Sức ép từ trừng phạt đã rất lớn với Tehran.
Tehran phải xem cứu nền kinh tế quan trọng hơn cứu thoả thuận hạt nhân
Trong bối cảnh đồng rial mất giá, việc sụt giảm doanh thu xuất khẩu dầu là một sự công hưởng khó khăn với kinh tế Iran.
Xảy ra tình trạng ngặt nghèo này, nguyên nhân từ sai lầm trong quản lý điều hành của chính phủ Iran hơn là từ trừng phạt Mỹ.
Ngày 13/8, chính Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đã phải nói thẳng rằng những khó khăn kinh tế hiện tại của Iran chủ yếu là hậu quả gây ra từ các yếu tố bên trong đất nước Iran, hơn là tác hại từ trừng phạt Mỹ.
"Quản lý kinh tế yếu kém của chính phủ gây sức ép đối với người dân Iran lớn hơn rất nhiều sức ép từ các biện pháp trừng phạt của Mỹ... Đây không phải là do sự phản bội, mà là do sai lầm lớn trong quản lý", Đại giáo chủ Khamenei luận giải.
"Các chuyên gia kinh tế và nhiều quan chức tin rằng nguyên nhân của vấn đề hiện nay không phải từ bên ngoài, mà từ nội bộ. Không phải trừng phạt không gây hậu quả, song tác nhân chính là do cách chúng ta đối phó", Lãnh tụ tối caoIran nhấn mạnh.
Từ năm 2012, khi Thoả thuận hạt nhân Iran vẫn chưa được ký kết, Tehran đã chọn các giải pháp nhằm tránh thiệt hại của trừng phạt Mỹ, nhưng hầu như chỉ xoay quanh dầu thô và các phương tiện thanh toán thứ vàng đen này thay cho USD.
Rõ ràng, các giải pháp của chính phủ Iran không mang tính căn cơ khi chỉ hướng tới giải quyết "phần ngọn" của vấn đề, còn "phần gốc rễ" thì gần như không đả động tới. Đó là nền kinh tế hàng hoá đa dạng, có thể đáp ứng nhu cầu căn bản trong nước.
Thủ lĩnh tinh thần tối cao Ali Khameini đã đưa ra tối hậu thư cho chính phủ Iran
Hiện nay, xuất khẩu phi dầu mỏ của Iran chiếm tỉ trọng quá nhỏ, còn nhu cầu trong nước vẫn phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu. Đây chính là hậu quả từ những "cú đánh hở sườn", khiếnWashington chỉ ra đòn là Tehran choáng váng ngay.
Trong lúc ngặt nghèo này, chính phủ Iran cần phải chấp nhận sự thật, chấp nhận đau đớn, từ đó xây dựng giải pháp căn cơ để hoá giải trừng phạt Mỹ, chứ không phải chỉ tập trung vào các biện pháp đối phó trừng phạt của Washington.
Đặc biệt, các chính sách và chương trình hành động của chính phủ Iran phải lấy nội lực làm nền tảng, thay vì chạy theo việc tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài. Theo giới phân tích, Tehran phải xem cứu nền kinh tế quan trọng hơn cứu thoả thuận hạt nhân.
Theo Reuters, ngày 23/8, Tổng thống Iran Hassan Rohani kêu gọi các bên còn lại đã ký JCPOA nhanh chóng hành động như những gì đã cam kết để bảo vệ thỏa thuận lịch sử này, cho thấy chính phủ Iran vẫn chưa nhìn thẳng vào sự thật.
Bởi sẽ chẳng có bên nào thực hiện được những cam kết với JCPOA sau khi Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi JCPOA, vì đây là thoả thuận đa phương, nên một bên rút là thoả thuận gần như vô hiệu, nếu không có sự hiệu chỉnh.
Hay việc Iran kiện Mỹ ra Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) yêu cầu ICJ ra phán quyết buộc Mỹ phải tạm thời dỡ bỏ trừng phạt kinh tế Iran là đủ rồi, còn mục đích thể hiện quyết tâm chống lại "thói quen vi phạm luật quốc tế của Mỹ", tạm gác lại.
Bởi mục đích đó không thể đạt được, nhưng nguy hại là nó có thể khiến mục đích thứ nhất không đạt được, trong khi đây lại không phải là điều quan trọng nhất với Iran lúc này.
Với Iran lúc này, cứu nền kinh tế quan trọng hơn cứu thoả thuận hạt nhân
Khi chính phủ Iran chưa đưa ra được những giải pháp hữu hiệu, mà ngược lại cứ có động thái có thể khiến Mỹ gia tăng sức ép và trừng phạt, thì càng khiến người dân hoang mang hơn - tạo nguy cơ sụp đổ từ ngay trong nước - đó là sụp đổ niềm tin.
Rõ ràng, Washington muốn bẻ nanh "kỹ thuật hạt nhân" của Tehran, nhưng thực chất là muốn đánh gục Iran về kinh tế, vì vậy chính phủ Iran cần tập trung vào giải pháp xây dựng một nền kinh tế đủ mạnh để có thể "sống chung" với trừng phạt của Mỹ.
» ¢Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đem tới cơ hội vàng cho Nga
» Hải quan Afghanistan cấm nhập khẩu 4 mặt hàng của Iran
