Ông Nguyễn Quốc Khánh được cho phải chịu trách nhiệm tới sai phạm, thất thoát tài sản Nhà nước tại loạt dự án nhiệt điện của ngành dầu khí.
Ông Nguyễn Quốc Khánh - cựu Chủ tịch PVN bị bắt, khởi tố về tội Cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Ảnh: PVN
Bộ Công an vừa thông báo việc khởi tố vụ án hình sự, bắt tạm giam, khám xét với ông Nguyễn Quốc Khánh - cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Cùng ngày, trên cơ sở Tờ trình của VKSND Tối cao, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã "tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Quốc hội" với ông Khánh.
Ông Nguyễn Quốc Khánh sinh năm 1960 tại Hà Tĩnh, có bằng kỹ sư địa chất vật lý chuyên ngành thăm dò địa chất dầu khí tại Đại học Dầu khí Baku (Liên Xô cũ, nay là Azerbaijan).
Cựu Chủ tịch PVN đã có nhiều năm công tác trong ngành dầu khí và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng tại tập đoàn này: Tổng giám đốc Công ty Chế biến và Kinh doanh sản phẩm dầu (PDC) trước khi đơn vị này hợp nhất với Petechim để thành lập Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil) - một thành viên của PVN.
Tháng 7/2009, ông được bổ nhiệm làm một trong 7 Phó tổng giám đốc PVN và giữ chức vụ đó trong vòng hơn 3 năm trước khi trở thành Tổng giám đốc vào tháng 11/2014.
Trước khi được bổ nhiệm làm Chủ tịch kiêm nhiệm Tổng giám đốc PVN vào tháng 1/2016, ông Khánh đã có khoảng nửa năm tạm quyền chức danh Chủ tịch khi người tiền nhiệm Nguyễn Xuân Sơn thôi chức và bị bắt sau đó do liên quan tới những sai phạm tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Dương (OceanBank).
Ngồi ở cương vị mới hơn một năm thì tháng 3/2017 Thủ tướng có quyết định để ông Khánh thôi giữ chức vụ này và về nhận nhiệm vụ tại Bộ Công Thương. Từ đó cho tới thời điểm bị bắt ngày 8/12, ông Khánh là cán bộ công tác tại Văn phòng Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực đặt tại Bộ Công Thương. Sau lệnh bắt tạm giam, khởi tố ông Khánh, tối 8/12, Bộ Công Thương cho biết đã tạm đình chỉ công tác với ông này.
Thời gian ông Khánh giữ chức Chủ tịch PVN cũng là giai đoạn tập đoàn này kinh doanh lao dốc do ảnh hưởng từ giá dầu rớt giá. Kết thúc năm 2016 PVN đạt doanh thu 452.500 tỷ đồng nhưng do giá dầu bình quân chỉ ở mức 45 USD một thùng, thấp hơn 15 USD so với năm 2015, nên khoản tiền mà PVN thu về giảm hơn 100.000 tỷ (gần 4,3 tỷ USD).
Theo kết luận của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, là người đứng đầu PVN giai đoạn 2011-2015, ông Khánh phải chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Đảng ủy PVN nhiệm kỳ 2010 - 2015. Cựu Chủ tịch PVN cũng phải chịu trách nhiệm trong việc tham mưu quyết định chỉ định gói thầu EPC Nhà máy nhiệt điện Long Phú 1, Nhiệt điện Vũng Áng 1, Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 vi phạm pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng.
Đây đều là những dự án ông Nguyễn Quốc Khánh trực tiếp phụ trách chỉ đạo, thực hiện khi giữ chức Phó tổng giám đốc PVN và từng được kỳ vọng sẽ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Sau 5 - 6 năm thi công, hiện các dự án này vẫn trong tình trạng thi công, đội vốn do thời gian thi công kéo dài. Trong số đó cái tên Nhiệt điện Thái Bình 2 đang được nhắc tới nhiều nhất khi "dính" tới loạt cựu sếp PVN rơi vào vòng lao lý.
Tại dự án Nhiệt điện Thái Bình 2, ông Khánh được cho là người liên quan trực tiếp tới sai phạm khi tham mưu lãnh đạo cấp cao PVN chuyển 8,2 triệu USD và gần 1.320 tỷ đồng cho Ban quản lý dự án này khi hợp đồng EPC với Tổng công ty Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) - nhà thầu dự án, chưa được ký. Nhờ phần rót vốn từ tập đoàn mẹ, PVC được tạm ứng 1.312 tỷ đồng và 6,6 triệu USD để triển khai dự án. Song, số tiền này không dùng vào việc thực hiện dự án mà được lãnh đạo PVC thời điểm đó là ông Trịnh Xuân Thanh chi vào những mục đích trả nợ khác.
Còn tại dự án Nhiệt điện Vũng Áng 1 do PVN làm chủ đầu tư, được hưởng cơ chế đặc thù của dự án điện cấp bách, khi còn là Phó tổng giám đốc PVN ông Khánh đã ký văn bản chỉ đạo Công ty cổ phần tập đoàn Hoành Sơn được cấp than cho dự án này khi chưa có thẩm định rõ chất lượng nguồn than.
Theo kết luận thanh tra của Bộ Công Thương tại dự án này, sản lượng than do công ty Hoành Sơn cung cấp cho dự án trong hơn một năm gần 791.000 tấn, tương đương 1.500 tỷ đồng. Ngoài ra, hệ thống tiếp nhận than, trong giai đoạn 2015-2016, có nhiều lần trục trặc phải tiến hành bảo dưỡng, sửa chữa dẫn đến không đảm bảo khả năng tiếp nhận bằng đường biển theo như thiết kế và công suất quy định.
Nhà chức trách cũng cho biết, ông Nguyễn Quốc Khánh cũng bị liên đới trách nhiệm liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm tại Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi polyeste Đình Vũ (PVTex) và các dự án nhiên liệu sinh học, 5 trong số 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ của ngành Công Thương đang được khắc phục.
Tổng vốn đầu tư đã rót vào 5 dự án này trên 21.250 tỷ đồng. Đến cuối 2016, tổng lỗ lũy kế, trừ dự án Ethanol Phú Thọ do dừng sản xuất khi mới thi công xây dựng được 78%, là hơn 9.000 tỷ đồng.
Riêng với 3 dự án nhiên liệu sinh học, theo Thanh tra Chính phủ, tổng tiền thanh toán đến hết năm 2014 hơn 5.400 tỷ, đều chưa đem lại hiệu quả.
Trong số các giải pháp xử lý những dự án thua lỗ, phương án phá sản được đề cập với dự án PVTex, nhưng phương án này chỉ được chọn nếu cổ phần hoá, thoái vốn tại PVTex không thành công.
Hồi tháng 7, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình đã yêu cầu Bộ Công an khẩn trương điều tra, xử lý sai phạm cá nhân, tổ chức với 3 dự án trong số 5 dự án thua lỗ của PVN là PVTex, Nhà máy nhiên liệu sinh học Ethanol Phú Thọ và Ethanol Dung Quất.
* Các dự án thua lỗ nghìn tỷ của ngành dầu khí
