Ngay sau khi kết thúc buổi thi môn Ngữ văn kỳ thi THPT năm 2017, các giáo viên đã có những nhận xét riêng của mình về đề thi năm nay
ảnh minh họa
TS.Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên Ngữ văn, Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội):"Sự “thấu cảm” là điều nên nói"
Từ năm 2017, đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn có sự thay đổi lớn từ cấu trúc, nội dung đến thời gian thi. Không còn một bài thi Ngữ văn thông thường với thời gian làm bài là 180 phút, đề thi năm 2017 chỉ có thời gian làm bài là 120 phút với hai phần là Đọc hiểu và Làm văn. Từng phần của đề thi cũng có sự điều chỉnh để phù hợp với thời gian làm bài.
Cụ thể,Phần Đọc hiểu: Không còn 8 câu hỏi nhỏ với chia đều cho 2 ngữ liệu. Đề thi Ngữ văn năm 2017 chỉ gồm 1 ngữ liệu đi kèm 4 câu hỏi nhỏ với các cấp độ nhận thức Nhận biết – Thông hiểu – Vận dụng. Ngữ liệu nằm ngoài/trong chương trình - sách giáo khoa.
Câu 1chỉ dừng lại ở việc kiểm tra học sinh ở mức độ Nhận biết – nhớ kiến thức tiếng Việt với câu hỏi cụ thể về phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. Học sinh sẽ hoàn thành yêu cầu của đề rất dễ dàng.
Riêngcâu 2với yêu cầu giải thích khái niệm “thấu cảm”, dường như đề đã chạm tới mức độ thông hiểu theo tiêu chí thông thường của các câu hỏi đọc hiểu. Tuy nhiên, có thể thấy, câu 2 thực chất học sinh chỉ cần chép lại những ý cơ bản trong phần một của đoạn trích, và gần như không cần sự sáng tạo. Đó là nguyên nhân khiến tiêu chí về sự thông hiểu bị hạn chế.
Mức độ suy luận của thí sinh ởcâu 3không cần huy động nhiều hơn so với câu 2, bởi thực chất, để nhận xét về “hành vi của đứa trẻ ba tuổi, cô gái có bạn bị ốm, cậu bé Bồ Đào Nha được nhắc đến trong đoạn trích”, thí sinh chỉ cần quay trở lại câu mở đoạn “Thấu cảm xảy ra trong từng khoảnh khắc của cuộc sống”, và chỉ cần thêm bớt một vài ý kiến cá nhân trên cơ sở nhận định của câu mở đoạn.
Ảnh: Thanh Hùng
Câu hỏi duy nhất đòi hỏi tư duy, trải nghiệm, sự suy ngẫm và “thấu cảm” của thí sinh chính làcâu 4. Đây là câu hỏi có thể coi đã đạt tới mục đích của Vận dung – Vận dụng cao theo tiêu chí của bài Đọc hiểu. Tuy nhiên, tần suất tư duy cho một phần Đọc hiểu như vậy là hơi “khiêm tốn” trong một đề thi quốc gia.
Câu viết đoạn văn nghị luận xã hộiđảm bảo đúng mối quan hệ hữu cơ với phần Đọc hiểu theo cấu trúc các đề minh hoạ, thử nghiệm, tham khảo của Bộ trước đây. Trong đó, việc lựa chọn ngữ liệu Đọc hiểu cùng một vài ý trong các câu hỏi Đọc hiểu đã giúp thí sinh phần nào xác định được nội dung, chủ đề và hướng triển khai trong câu viết đoạn văn nghị luận xã hội.
Vấn đề về sự “thấu cảm” vừa là vấn đề muôn đời trong cuộc sống nhân sinh, thế sự, vừa là điều có thể chạm tới phần nào thực tế bức bối của cách sống vô cảm khá phổ biến hiện nay. Trong khá nhiều những vấn đề của cuộc sống thời hiện tại, có lẽ sự “thấu cảm” cũng là điều nên nói.
Điều đáng ghi nhận đầu tiên ởcâu nghị luận văn họcchính là việc lựa chọn đoạn thơ cảm nhận trong một đoạn trích dài 90 câu – đoạn thơ đã giúp người đọc – học trò có những cảm nhận khá đầy đủ về Đất nước: đất nước được đặt trong chiều dài “đằng đẵng” của thời gian lịch sử, được đặt trong chiều rộng “mênh mông” của không gian địa lí, trong chiều sâu, bề dày của văn hóa, phong tục…
Từ 3 bình diện ấy, đất nước đem đến những cảm nhận vừa bình dị, gần gũi với cuộc sống nhân dân, vừa thiêng liêng, cao cả hướng tới những khái niệm về cội nguồn về nhân dân, đất nước.
Sau những cảm nhận bình dị và thiêng liêng ấy, đoạn thơ cũng đã đề cập đến trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với đất nước. Và toàn bộ đoạn thơ 20 câu đã hướng tới thể hiện tư tưởng chủ đạo của đoạn trích – tư tưởng “đất nước của nhân dân”.
Nếu cần nói thêm về câu nghị luậnvăn học thì có lẽ là một chút băn khoăn: câu lệnh đưa ra hai yêu cầu cảm nhận về đoạn thơ và bình luận quan niệm về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – đây là hai yêu cầu thực ra không thể tách rời trong quá trình làm bài, triển khai luận điểm của học trò. Và yêu cầu “bình luận về quan niệm đất nước của Nguyễn Khoa Điềm” nên cụ thể hóa để hướng tới tư tưởng “đất nước của nhân dân” và nhập vào trong yêu cầu cảm nhận.
ThS. Hồ Tấn Nguyên Minh, Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh (Phú Yên): "Đề thi nhẹ nhàng nhưng quá an toàn"
Đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 diễn ra vào sáng ngày 22/6/2017 được ra theo cấu trúc gồm 2 phần đã được Bộ GD-ĐT thông báo từ trước và đã được ra trong đề thi minh họa. Học sinh đã chuẩn bị tâm thế cho cấu trúc này nên sẽ không cảm thấy bất ngờ.
Ảnh: Đỗ Quang Đức
PhầnĐọc hiểucho một đoạn trích trong văn bản “Thiện, Ác và Smartphone” của tác giả Đặng Hoàng Giang. Sự phân hóa ở các mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng được thể hiện khá rõ trong 4 câu hỏi. Cách hỏi sáng rõ, chặt chẽ; mức độ vừa sức nên học sinh có thể dễ dàng giải quyết.
CâuNghị luận xã hộiyêu cầu viết 1 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa của sự thấu cảm trong cuộc sống. Trong tình trạng mà bệnh vô cảm, lối sống ích kỉ đang trở thành một vấn đề nhức nhối cho xã hội thì vấn đề đặt ra trong văn bản phần Đọc hiểu và câu Nghị luận xã hội có ý nghĩa nhân văn và giá trị giáo dục sâu sắc.
CâuNghị luận văn họcyêu cầu thí sinh trình bày cảm nhận về một đoạn thơ trong đoạn trích “Đất nước” (Trích trường ca “Mặt đường khát vọng”) của Nguyễn Khoa Điềm từ đó bình luận quan niệm về Đất nước của nhà thơ. Đây là đoạn thơ thuộc một văn bản đã học trong chương trình 12. Cách hỏi cũng quen thuộc nên các em hoàn toàn có thể dễ dàng giải quyết.
Nhìn chung đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm nay tương đối nhẹ nhàng, phù hợp với trình độ chung của học sinh các vùng miền trong cả nước. Tuy nhiên cách hỏi ở câu Nghị luận văn học vẫn còn theo lối cũ, chưa thực sự có sự đột phá, sáng tạo để những học sinh giỏi phát huy sức nghĩ, sức viết của mình. Có cảm giác đề thi còn quá an toàn.
