Dòng sông chảy xuyên qua mỗi quốc gia tạo nên nét văn hóa riêng biệt và sự trù phú của vùng đất. Tuy nhiên, dưới tác động của con người cùng với biến đổi khí hậu, dòng sông trở nên hung dữ. Vậy các nước tiến bộ trên thế giới làm gì để "cứu" sông?
Cảnh sạt lở sông Vàm Nao uy hiếp nhà dân ở An Giang. Ảnh: BH
Tiến sĩ Trần Bá Hoằng, Viện trưởng Viện khoa học thủy lợi miền Nam (Bộ NNPTNT) cho biết: “Hiện nay, các nước tiên tiến đang xem xét thực hiện các công trình chỉnh trị theo quan điểm bảo vệ, khôi phục tự nhiên, tạo cảnh quan môi trường sinh thái”.
Theo tiến sĩ Hoằng, để bảo đảm an toàn chống lũ, các nước như Đức, Mỹ, Nhật, Pháp, Thụy Sĩ, Úc... đã xây dựng các tuyến đê sinh thái, khôi phục các dải cây hai bên bờ sông, dỡ bỏ các công trình được “bê tông hóa” che phủ trên sông.
Hà Lan đang lập quy hoạch môi trường nước theo hướng chung sống với tự nhiên trong thế kỷ XXI. Nước Mỹ đã thông qua các giải pháp để dỡ bỏ các đập lớn, khôi phục các đoạn sông đã bị ngập chìm và tái tạo các dải thực vật ven bờ, khôi phục và cải thiện hệ thống sinh thái sông ngòi.
Canada, Úc, New Zealand... đã thông qua các dự án công trình chỉnh trị sông mới nhằm phục hồi các bãi sông, dỡ bỏ các công trình gia cố bờ bằng bê tông, thiết kế các công trình và đảo nhân tạo, tạo điều kiện phát triển các giống, loài thủy sinh.
Nhật là nước có thiết kế cảnh quan sinh thái trong công trình thủy lợi được ứng dụng tốt nhất. Đầu những năm 1990, Nhật Bản đã triển khai "kế hoạch sáng tạo những dòng sông tự nhiên". Năm 1991 đã có hơn 600 nơi làm thí điểm công trình sông tự nhiên. Mười năm trước đây Nhật đã bắt đầu khái niệm "sông mới", đồng thời thực thi những công trình bảo vệ bờ dạng sinh thái.
Những chính sách bảo vệ môi trường sông ngòi của các nước không những đảm bảo an toàn lũ lụt, chống xói mòn, sạt lở mà còn đối phó tốt với quá trình biến đổi khí hậu đang diễn ra mạnh mẽ.
Trong khi đó ở nước ta, sự cố sạt lở sông Vàm Nao, nối sông Tiền và sông Hậu hôm 22.4 khiến hơn 16 nhà dân chìm trong biển nước và hàng nghìn người khác phải di tản gấp khi có cảnh báo nguy hiểm.
Sự cố về dòng sông này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về thực trạng bảo vệ sông ngòi ở hệ thống sông Cửu Long chảy vào Nam Bộ.
Tiến sĩ Hoằng cho hay, theo thống kê sơ bộ mỗi năm có khoảng 150 ha đất ở đồng bằng sông Cửu Long sụp đổ xuống sông. Qua một số tài liệu đo đạc khảo sát cho thấy, lòng dẫn sông Tiền, sông Hậu và sông Vàm Nao đang hạ thấp dần. Một trong những nguyên nhân là do tình trạng khai thác cát trái phép, khai thác không đúng với quy hoạch.
Bên cạnh đó khi một loạt công trình đập thủy điện ở các nước thượng nguồn sông Mekong hoàn thành đi vào hoạt động thì nguy cơ thiếu hụt bùn cát về sông Cửu Long là rất lớn.
Cần có chính sách quản lý hiệu quả để bảo vệ sông Cửu Long cũng chính là bảo vệ tính mạng và tài sản cho hàng ngàn nhà dân sinh sống tập trung đôi bờ dòng sông vốn hiền hòa và mang lại nhiều sản vật trù phú.
Xem Video: Giải pháp phòng chống sạt lở bờ sông
