"Con người nhân tạo" có thể sẽ được phát triển trong phòng thí nghiệm vào một ngày nào đó ở tương lai, sau khi các nhà khoa học vừa tạo thành công phôi của động vật có vú chỉ dựa vào tế bào gốc.
Quá trình thụ tinh nhân tạo
Cụ thể, nhóm các chuyên gia đến từ Đại học Cambridge đã trộn lẫn hai loại tế bào gốc của chuột vào nhau và đặt chúng lên một “giàn giáo” in 3D. Sau 4 ngày tăng trưởng trong một bể hóa chất được thiết kế nhằm mô phỏng điều kiện môi trường bên trong tử cung, những tế bào ban đầu đã hợp thành cấu trúc của phôi chuột sống.
Bước đột phá này được mô tả như một “kiệt tác” trong công nghệ sinh học, khi sau cùng, phương pháp tương tự có thể cho phép các nhà khoa học phát triển phôi người nhân tạo trong phòng thí nghiệm mà không cần tinh trùng hoặc trứng. Việc nuôi cấy phôi hiện tại cũng sẽ giúp các nhà nghiên cứu có thêm hiểu biết về thời kỳ đầu trong quá trình hình thành sự sống con người, từ đó tìm ra lý do vì sao có nhiều trường hợp sảy thai đồng thời đưa ra giải pháp khắc phục. Mặc dù mang đến những lợi ích nhất định, song việc phát triển sự sống trong phòng thí nghiệm cũng sẽ làm dấy lên những tranh cãi về vấn đề đạo đức.
Hiện nay, việc nghiên cứu phôi thai được các nhà khoa học thực hiện trên sản phẩm còn sót lại sau quá trình thụ tinh nhân tạo, nhưng số lượng phôi như thế luôn khan hiếm và thường bị phá hủy sau 14 ngày. Trước vấn đề này, các nhà khoa học cho rằng khả năng tạo ra vô số phôi thai nhân tạo trong phòng thí nghiệm có thể đẩy nhanh tốc độ nghiên cứu, nhưng bên cạnh đó vẫn phải đối mặt với việc xóa bỏ một số ranh giới đạo đức.
“Chúng tôi nghĩ quá trình phát triển dựa trên tế bào gốc chuột có thể mô phỏng rất nhiều sự kiện xảy ra trước ngày thứ 14 tương tự như trên tế bào của người”, giáo sư Magdalena Zernicka-Goetz đến từ Khoa sinh lý, Sinh trưởng và Khoa học thần kinh tại Cambridge, người đứng đầu cuộc nghiên cứu, cho biết. "Chúng tôi rất lạc quan rằng thành công này sẽ mở đường cho các nghiên cứu về những giai đoạn rất quan trọng trong quá trình phát triển sự sống, mà không cần đến phôi thu được sau thụ tinh nhân tạo. Hiểu được sự phát triển bình thường diễn ra như thế nào sẽ cho phép chúng ta biết lý do vì sao nó thường gặp phải những vấn đề”.
Đối với thí nghiệm vừa thu được kết quả khả quan nói trên, phôi hình thành từ tế bào gốc đã biến đổi gen kết hợp cùng các dưỡng bào, từ đó tạo thành nhau thai tương tự như trong thai kỳ của người phụ nữ. Trước đó, các nhà khoa học từng thử phát triển phôi thai chỉ dựa vào tế bào gốc nhưng không thành công, bởi các tế bào lúc bấy giờ không lắp ráp chính xác vào các vị trí cần thiết. Sau đó, họ cho thêm vào trong hỗn hợp tế bào gốc “nhau thai” và phát hiện chúng bắt đầu phát triển cùng nhau.
Cuối cùng, cả hai thành phần này kết hợp với nhau để tạo thành cấu trúc phôi, với 2 cụm tế bào riêng biệt ở mỗi đầu và một khoảng trống ở giữa, đó là không gian mà phôi tiếp tục phát triển. Phôi này không thể phát triển thành một con chuột bởi nó thiếu đi các tế bào gốc tạo túi noãn hoàng.
Anh được cho là quốc gia đang dẫn đầu thế giới về nghiên cứu sinh sản. Năm ngoái, một nhóm các chuyên gia tại Viện Francis Crick cũng đã được cấp phép để biến đổi di truyền phôi người - thủ tục chưa từng được phê duyệt trước đó trên thế giới. Tuy nhiên, có rất nhiều luồng ý kiến chỉ trích cho rằng việc can thiệp vào phôi có thể mở cửa cho một tương lai mà ở đó, các em bé sơ sinh được thiết kế theo ý bố mẹ, tạo ra những con người siêu việt nhờ biến đổi gen.
Tiến sĩ David King, giám đốc cơ quan Human Genetics Alert, cho biết: "Những gì tôi quan tâm đến phôi nhân tạo là nó có thể trở thành một con đường để tạo nên những đứa trẻ được thiết kế hay thậm chí là nhân bản vô tính. Cho đến khi nào có một lệnh cấm toàn cầu được ban hành cho những khả năng này thì nguy cơ sử dụng nó cho mục đích thương mại mới được hạn chế”. Được biết, các nhà khoa học hiện nay nếu muốn tạo ra phôi thai người trong phòng thí nghiệm cần phải nhận được sự chấp thuận của Cơ quan sinh sản và phôi học con người (HFEA).
Giáo sư James Adjaye, người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu tế bào gốc và Y học tái sinh, Đại học Heinrich Heine (Đức) cho biết: "Một cơ quan quản lý cuối cùng sẽ quyết định xem liệu phôi tế bào gốc của con người có thể được tạo ra hay không và duy trì nó phát triển trong thời gian bao lâu. Tất nhiên, cần có một cuộc đối thoại quốc tế về những quy tắc của một thí nghiệm như vậy”.
Đối với nghiên cứu mới của các nhà khoa học tại Cambridge, cộng đồng khoa học thế giới tỏ ra đón nhận thành quả và xem đó là một bước đột phá. GIáo sư Dusko Ilic công tác tại trường cao đẳng King London cho biết nghiên cứu này là một “kiệt tác” đối với việc tạo ra sự sống dưới quy mô phòng thí nghiệm.
