Không phải ngẫu nhiên tháng 11/2017, một năm Nga rút khỏi Quy chế Rome, Công tố viên trưởng ICC đã tuyên bố sẽ điều tra tội ác của người Mỹ...,
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton doạ trừng phạt ICC
Washington dọa trừng phạt ICC vì dám điều tra người Mỹ phạm tội ác
Reutres đưa tin, ngày 10/9 Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton cho biết Mỹ sẽ bắt giam và trừng phạt các thẩm phán cũng như công tố viên của Tòa án Hình sự Quốc tế nếu họ theo đuổi cuộc điều tra về hành động của binh sĩ Mỹ tại Afghanistan.
"Mỹ sẽ sử dụng bất cứ biện pháp nào cần thiết để bảo vệ công dân của nước mình tôi và công dân các nước đồng minh khỏi sự truy tố bất công của tòa án phi pháp này", Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ cho biết.
Ông Bolton nhấn mạnh: "Chúng tôi sẽ cấm các thẩm phán, công tố viên của ICC nhập cảnh Mỹ. Chúng tôi sẽ trừng phạt các quỹ của họ trong hệ thống tài chính Mỹ và sẽ truy tố họ trong hệ thống tội phạm theo luật pháp Mỹ".
Nhà chính trị Mỹ cảnh báo thêm: "Chúng tôi sẽ làm điều tương tự với bất cứ tổ chức hay quốc gia nào có sự hỗ trợ Toà án Hình sự Quốc tế thực hiện việc điều tra công dân Mỹ".
Cố vấn An ninh Quốc gia Bolton cho biết ông thay mặt Tổng thống Donald Trump để đưa ra những lời tuyên bố trên. Điều đó chứng tỏ đe doạ trừng phạt ICC là quan điểm của chính quyền Mỹ nhiệm kỳ 57.
Trước đó, vào tháng 11/2017, Công tố viên trưởng của ICC Fatou Bensouda tuyên bố định chế pháp lý quốc tế này sẽ điều tra "các tội ác chiến tranh liên quan đến những thành viên của các lực lượng vũ trang Mỹ".
Bà Bensouda còn tuyên bố "các cơ sở giam giữ bí mật ở Afghanistan được Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ sử dụng và Lực lượng An ninh Quốc gia Afghanistan cũng sẽ bị điều tra".
Hồi tháng 4 vừa qua, sau khi được bổ nhiệm, ông Bolton đã khẳng định: "Chúng tôi sẽ không hợp tác, không hỗ trợ ICC. Chúng tôi không gia nhập ICC. Chúng tôi sẽ để ICC tự sụp đổ. Thực ra, với chúng tôi ICC đã sụp đổ".
Giờ đây Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ tiếp tục vô hiệu ICC: "Chúng tôi sẽ tiến hành các biện pháp tại HĐBA để kiềm chế quyền lực của ICC, để ICC không thể xét xử công dân Mỹ và công dân các nước đồng minh không phê chuẩn Quy chế Rome".
Thậm chí ông Bolton còn cho biết sẽ yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo đóng cửa văn phòng Tổ chức Giải phóng Palestine ở Washington vì lo ngại những nỗ lực của người Palestine trong việc kêu gọi ICC điều tra về tội ác của Israel.
Ngược dòng thời gian. Nhu cầu về một tòa án hình sự quốc tế đã được nhắc đến từ cuối thế kỷ XIX. Năm 1872, ông Gustave Moynier, một người Thuỵ Sĩ, đã đưa ra ý tưởng này khi chứng kiến sự bạo tàn của cuộc chiến tranh Pháp- Phổ (1870 -1871).
Mỹ không cho ICC thể hiện là cán cân công lý
Tuy nhiên, tại thời điểm đó, một ý tưởng đột biến như vậy bị xem là tấn công vào hệ thống chính trị vẫn còn tồn tại sự khác biệt giữa mẫu quốc và thuộc địa, nên đã không nhận được sự ủng hộ tích cực từ các quốc gia.
Phải gần 70 năm sau khi ông Gustave Moynier nêu ý tưởng về sự cần thiết của toà án quốc tế, Đại hội đồng LHQ mới công nhận nhu cầu có một cơ chế thường xuyên nhằm truy tố những kẻ sát nhân và những tội phạm chiến tranh.
Điều đó được thể hiện qua việc tổ chức hai phiên tòa Nuremberg và Tokyo vào năm 1948 để xét xử những tội phạm của phát xít Đức-Ý và quân phiệt Nhật Bản trong thời Thế chiến II.
Từ thời điểm đó trở đi, nhiều điều ước quốc tế đã được xác lập, nghiêm cấm hành vi tội ác chiến tranh và bảo vệ nhân quyền. Tuy nhiên những điều ước quốc tế lại không đưa ra đề xuất khả dĩ về một cơ chế quy kết trách nhiệm hình sự cho các cá nhân.
Trong khi thế kỷ XX đã chứng kiến mất mát lớn nhất của nhân loại. Chỉ 50 năm qua, đã có hơn 250 cuộc xung đột khắp thế giới, hơn 80 triệu người, hầu hết là phụ nữ và trẻ em, đã bị giết chết, hơn 170 triệu người bị tước đoạt quyền, tài sản và phẩm giá.
Chỉ khi Quy chế Rome về việc thành lập ICC được thông qua tại Hội nghị Ngoại giao LHQ diễn ra tại Rome từ 15/6 đến 17/7/1998, thì một định chế pháp lý quốc tế thường trực có thẩm quyền truy tố những kẻ vi phạm luật quốc tế mới hình thành.
Văn kiện được các đoàn đại biểu có mặt tại Hội nghị đồng ý thông qua trọn gói bằng hình thức bỏ phiếu kín, trong đó có 120 phiếu ủng hộ, 7 phiếu chống và đại diện 21 quốc gia không tham gia bỏ phiếu.
Theo Điều 4 của Quy chế Rome năm 1998 thì Tòa án Hình sự quốc tế có tư cách chủ thể luật quốc tế và có năng lực pháp lý để thực hiện các chức năng và những mục đích của mình.
Ngày 10/4/2002, có 10 quốc gia phê chuẩn Quy chế Rome và Quy chế này bắt đầu phát sinh hiệu lực từ ngày 01/7/2002 căn cứ theo Điều 126. Và đây cũng được cho là thời điểm ra đời của Toà án Hình sự Quốc tế.
Phiên toà Nuremberg xét xử tội ác phát xít Đức
ICC là một thiết chế độc lập với các tòa án hình sự của các quốc gia, độc lập với LHQ. ICC có vị trí pháp lý độc lập với LHQ, có nguồn tài chính đảm bảo hoạt động là đóng góp của các thành viên chứ không phải từ LHQ.
Mỹ tham gia vào ICC dưới thời chính quyền Tổng thống Bill Clinton, nhưng đến thời chính quyền Tổng thống George W. Bush thì rời khỏi định chế pháp lý này. Chính quyền Tổng thống Barack Obama dù hợp tác, song vẫn không đưa Mỹ trở lại ICC.
Tới thời Tổng thống doanh nhân Donald Trump thì Washington không những không có ý định đưa Mỹ quay trở lại ICC, mà còn có ý định trừng phạt ICC và được cho là tìm mọi cách vô hiệu hoá định chế pháp lý quốc tế này.
Putin lật tẩy chiêu trò chính trị hóa pháp luật
Một sự kiện đáng chú ý liên quan đến ICC. Ngày 16/11/2016, Tổng thống Putin đã rút Nga khỏi Quy chế Rome và không tham gia ICC, sau khi định chế pháp lýquốc tế này tuyên bố Nga sát nhập Crimea là hành động xung đột vũ trang với Ukraine.
Thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Nga trước sự kiện này, cho biết: “Tòa ICC không đạt được kỳ vọng và ICC cũng không trở thành một định chế đại diện cho công lý quốc tế thực sự có tính độc lập”.
Cơ quan ngoại giao Nga mô tả hoạt động của Toà án Hình sự Quốc mang tính một chiều và thiếu hiệu quả. Do vậy, Moscow chính thức rút khỏi Quy chế Rome theo lệnh của Tổng thống Putin.
Dù đại diện Nga đã ký tham gia Quy chế Rome nhưng Moscow chưa phê chuẩn quy chế này, nên nhiều bình luận cho rằng việc Moscow tuyên bố rút khỏi Quy chế Rome chỉ mang tính biểu tượng, có cũng như không.
ADVERTISEMENT
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng hành động của Moscow có ý nghĩa chính trị rất lớn với cả Nga và Mỹ-phương Tây, tác động rất lớn tới ICC. Mà rõ nhất là Putin đã lật tẩy chiêu trò chính trị hoá pháp luật của Washingon và đồng minh, vô hiệu ICC.
Khi Tổng thống Putin cho nước Nga chào tạm biệt ICC
Có thể thấy rằng hiệu quả của “diễn biến hoà bình” giúp Mỹ “không tốn một đồng xu, một viên đạn” mà có thể sắp đặt lại nhiều bàn cờ chính trị trên thế giới, khiến cho Washington ngày càng gia tăng tỷ lệ nghịch giữa “củ cà rốt và cây gậy Mỹ".
Trong thế giới đơn cực xoay quanh trục lợi ích Mỹ, sức mạnh Mỹ đã củng cố vị thế thống soái của Mỹ. Song qua thời gian thì những đồng minh mới-đối tác cũ đã nhận ra họ chỉ là "bị bông" cho Mỹ, từ đó phôi thai những hiệu ứng tiêu cực với Mỹ.
Đặc biệt những lực lượng đối nghịch với Mỹ bị lật đổ bởi “diễn biến hoà bình” của Mỹ ngày càng có cơ hội trở lại nắm giữ quyền lực, sau khi người dân các quốc gia này nhận rõ sự thật phía sau “củ cà rốt” mà Mỹ-phương Tây trưng ra.
Trước mối nguy đó, Mỹ phải tìm ra giải pháp tận diệt những thế lực thù địch, những thực thể có phản ứng trái chiều với bộ đôi công cụ "cây gậy và củ cà rốt", và pháp luật hoá chính trị là một giải pháp tuyệt với.
Bởi những thủ đoạn chính trị bỉ ổi có thể bị lên án, nhưng nếu nó được pháp luật hoá, trở thành những chứng cứ cho lập luận của cơ quan công tố và là cơ sở khép tội của cơ quan xét xử thì nó lại được "rửa sạch" ngay.
Và sử dụng Tòa án Hình sự Quốc tế làm công cụ để che chắn mục đích của mình là nhất cử lưỡng tiện với Washington. Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra là phải làm sao người Mỹ và công dân các nước được Mỹ bảo trợ miễn nhiễm với cơ chế pháp lý này.
Do vậy, ngoài việc không phê chuẩn Quy chế Rome, Washington còn cài cắm những điều kiện để có thể buộc các thực thể thù địch thì có thể bị xét xử bởi ICC, nhưng ICC phải bó tay trước công dân Mỹ và công dân các nước đồng minh của Mỹ.
Điều đó thể hiện rõ trong Quy chế Rome: "Căn cứ vào Quy chế, ICC thực hiện các chức năng và quyền hạn của mình trên lãnh thổ của quốc gia thành viên. Căn cứ vào những thỏa thuận riêng, trên lãnh thổ của một quốc gia không phải là thành viên".
Điều này khiến ICC gần như trở thành công cụ pháp lý của Mỹ áp dụng cho những "tiểu quốc" đối nghịch với Mỹ, những thực thể chính trị có thể lật ngược thế cờ chính trị của Mỹ tại những quốc gia có phản ứng tiêu cực với “cây gậy và củ cà rốt Mỹ”.
đã tạo đọng lực cho Công tố viên trưởng Fatou Bensouda và ICC thể hiện tính độc lập của mình
Moscow kiên nhẫn bám đuổi Quy chế Rome được cho là nhằm tìm kiếm công lý ở Toà án Hình sự Quốc tế, song thực tế chứng minh ICC không phải là cán cân công lý và công bằng, vì vậy Kremlin rút khỏi quy chế ấy.
Động thái của Moscow tuy chỉ là hành động nhất thời nhưng được cho là sẽ gây ra những hậu quả chính trị rất lớn cho Mỹ. Đó là ngăn chặn việc Mỹ vô hiệu hoá ICC và không thể tạo những bàn cờ chính trị mới trên thế giới theo ý đồ của Washington.
Khi Nga rút khỏi Quy chế Rome, Công tố viên trưởng của ICC Fatou Bensouda đã cho biết: "Chúng ta đang mắc nợ các thế hệ tương lai, do đó bà không từ bỏ ICC".
Theo giới phân tích, món nợ của ICC với hậu thế là tính độc lập của định chế này.
Dường như việc Tổng thống Putin rút Nga khỏi Quy chế Rome đã trở thành động lực cho bà Bensouda và ICC thể hiện tính độc lập của mình trong quá trình đi tìm công lý cho các nạn nhân và đưa tội phạm ra ánh sáng.
Bởi không phải ngẫu nhiên mà tháng 11/2017 - tức là tròn một năm sau ngày Nga rút khỏi Quy chế Rome - Công tố viên trưởng ICC đã có tuyên bố sẽ điều tra tội ác của người Mỹ tại Afghanistan, khiến Washington nổi giận.
ICC không có cách nào chứng minh tính độc lập tốt hơn việc mở ra cơ chế điều tra với công dân Mỹ phạm tội ác. Theo giới phân tích, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ đòi trừng phạt ICC thực ra là Mỹ lo lắng mưu đồ của mình bị đổ bể bởi chính ICC.
Rõ ràng, quyết định của Tổng thống Putin rút Nga khỏi Quy chế Rome đã ảnh hưởng rất tiêu cực tới mưu đồ Mỹ. Thử hỏi, như thế làm sao Washington không uất hận ông Putin cho được.
» ‘Kẻ đánh bại T-72B3’ trình diễn sức mạnh vượt trội
» Mỹ giới thiệu máy bay đánh chặn các loại tên lửa siêu thanh
