Loài cá heo Vaquita, hiện chỉ còn tồn tại 30 con trong tự nhiên và được cảnh báo sẽ tuyệt chủng hoàn toàn vào năm 2018.
Lưới rê là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm của Vaquita
Và có lẽ, bạn sẽ chẳng bao giờ còn cơ hội chiêm ngưỡng loài cá heo quý hiếm bậc nhất hành tinh xanh này.
Cá heo Vaquita hay còn gọi là cá heo California là loài đặc hữu ở vịnh California kéo dài xuống bờ biển tây bắc Mexico và hiện nay chỉ còn tìm thấy ờ vùng vịnh phía Bắc California.
Một khảo sát năm 1997 cho thấy số lượng cá thể loài này vào khoảng 567 con. Năm 2007, số lượng này giảm liên tục còn khoảng 150 con. Và gần đây nhất ước tính của tổ chức Hòa Bình Xanh (Green Peace) chỉ còn dưới 30 con và nằm trong diện nguy cơ tuyệt chủng cấp cao.
Nếu những nỗ lực bảo tồn nghiêm ngặt cần được thực hiện nhanh chóng, loài cá heo bé nhất thế giới này có thể sẽ tuyệt chủng vào năm 2018.
Hình mẫu cá heo Vaquita bị mắc kẹt vào lưới.
Loài cá heo Vaquita (tên khoa học là Phocoena sinus) thuộc họ cá voi và nằm trong nhóm nguy cơ tuyệt chủng cao nhất trên thế giới. Vaquita (tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là “con bò nhỏ”) không chỉ là loài cá heo quý hiếm nhất, chúng cũng là loài cá heo nhỏ nhất, với chiều dài trung bình của một con cái trưởng thành chỉ đạt 140,6 cm và con đực là 134,9 cm.
“Nếu chúng ta không bắt tay vào các hoạt động bảo tồn ngay bây giờ, cá heo Vaquita sẽ tuyệt chủng vào năm 2018. Sự mất mát này cũng giống như mất đi một phần của Mexico vậy”, Maria Jose Villanueva, giám đốc chiến lược và khoa học của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên Mexico cho hay.
Với số lượng ít ỏi trong tự nhiên, chúng chỉ mới được phát hiện vào năm 1958 và được các nhà khoa học nhận diện ngay lập tức với những đặc trưng điển hình. Trên phần đầu của cá heo Vaquita luôn có đường viền đen bao quanh đôi mắt và miệng. Nhờ đó, chúng còn có biệt danh là “gấu trúc của biển”.
Hình ảnh hiếm hoi của một cặp đôi Vaquita trong tự nhiên.
Loài cá heo Vaquita thường xuyên được đưa vào danh sách nguy hiểm cần bảo tồn. Tuy nhiên, lần suy giảm số lượng gần nhất của chúng thực sự đặc biệt nghiêm trọng. Sự suy giảm này dường như liên quan trực tiếp đến sự gia tăng gấp đôi từ năm 1993 đến 2007 của Pangas - những chiếc thuyền câu cá ở Vịnh California.
Các nhà nghiên cứu nói rằng, loại lưới đánh cá thường được dùng trên Pangas – lưới rê là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đáng báo động của loài này. Loại lưới này rất dài, với nhiều mắt lưới nhỏ, vì vậy mà chúng được ưa thích sử dụng vì khả năng tóm gọn nhiều sinh vật biển.
Theo ước tính, loại lưới này đã vô tình giết chết khoảng 700.000 động vật biển có vú và chim trên toàn thế giới mỗi năm.
Tại vịnh California, loại lưới này được sử dụng bất hợp pháp để đánh bắt cá Totoaba (một loại cá thuộc bộ cá vược) - một loài cũng đang có nguy cơ tuyệt chủng tương đương với cá heo Vaquita. Các nhà bảo tồn địa phương đã từng phát hiện và nhanh chóng loại bỏ những tấm lưới dài tới 2 km.
Cá Totoaba hiện cũng đang được xếp vào loài nguy cấp. Chúng chủ yếu được săn bắt để lấy bong bóng, vốn được tiêu thụ với giá cao và nhu cầu lớn, đặc biệt tại Trung Quốc. Tại một số nơi ở Quảng Đông, chúng được rao bán với giá trung bình khoảng 15.000 USD/kg.
Theo hãng tin báo, lệnh cấm sử dụng lưới rê 2 năm của Chính phủ Mexico đã “chìm vào quên lãng” trong vòng 2 tuần. Các nhóm bảo tồn địa phương đang hy vọng một kế hoạch khẩn cấp sẽ được hoàn thành vào tháng 9 để di chuyển những con cá heo Vaquita còn lại tới một “khu bảo tồn an toàn tạm thời”.
“Chúng tôi coi đây là một nỗ lực cuối cùng”, ông Jorge Rickards, Tổng Giám đốc lâm thời của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên Mexico nói. “Biện pháp này có rủi ro cao và chưa từng được thực hiện trước đây"
Phải mất một thời gian nữa mới biết liệu rằng nỗ lực này có thành công hay không. Tuy nhiên, cần lắm sự can thiệp của chính quyền địa phương nhằm chấm dứt các hoạt động đánh bắt bất hợp pháp trong khu vực. Nếu không, loài cá heo Vaquita sớm muộn sẽ phải chịu số phận tận diệt vì những hành động thiếu ý thức của con người.
